Bijna aaibaar (27)

 

Leuke woorden

Alhidade, biddeman, flokhout, jakkepoes, kieuwprik, lapsoes, moraline, naaldaar, overhouder, patapar, spreukbeker.

Nacht van de Melancholie

Dik dertig jaar geleden reeds dat ik uit mijn poëzie voorlas tijdens de Nacht van de Melancholie in De 3 Weesgegroetjes in Roosendaal. Kwam deze foto al snuisterend in mijn archief weer eens tegen. Mijn snor was nog ros. Er stond gewoon nog een asbak op de lessenaar. Ook dames in het publiek róókten. En: lúisterden.

Twijfelgeval

Houden ze zich hier, vermits er geen peuken óp dat interdictiebord liggen, nu wél of niet aan het rookverbod?

Onbekende kiosk

Mijn zusje stuurt me regelmatig oude foto’s uit onze geboortestad. Ik wist dat de Grote Markt in Bergen op Zoom de weekmarkt heeft gehuisvest, plaats heeft geboden aan de kermis en dat er een waterpomp op heeft gestaan maar niet dat er ooit een kranten- en tijdschriftenkiosk op heeft gestaan. Dank je wel, Nell!

Cinema Trivia: Titelvertalingen (I)

Toen ik me onlangs verbaasde over de verschillende vogels waarmee Michael Curtiz’ The Sea Hawk werd vertaald was ik ineens benieuwd naar de titels van andere beroemde films in vertaling. Zo heette Alfred Hitchcocks North By Northwest in het Nederlands De man die verdwijnen moest. Daarvan kon ik geen affiche opsporen. De titels in respectievelijk het Duits, Frans en Italiaans zijn ook best sterk: Der unsichtbare Dritte, La mort aux trousses en Intrigo internazionale.

PVMDBH

Benieuwd hoeveel mensen er deze keer bij de verkiezingen in Nederland hun stem uit zullen gaan brengen op de Partij Voor Mensen Die Bert Heten (PVMDBH). Vorige keer heeft ze geen zetel weten te bemachtigen….

Wonderlijke eendracht

Er zijn verspreid over de Oude Wereld enorm veel woorden voor appel. We noemen slechts amena, jabuka, manzana, mela, obuolys, sêv, vašli en xnjor. De wonderlijke eendracht over ananas (slechts het Engels en het Spaans wijken af) ananas springt dan ook extra in het oog….

Engel te gast

Collectioneur Gert Voorjans heeft in zijn uitstalruimte hier aan de Sint-Jorispoort een mooie engel te gast.

Uit de kast (CVI): Pol Le Roy

Toen ik voor deze rubriek weer met de ogen toe voor de poëziekast ging staan om daar op goed geluk een bundel uit te pakken kwam daar deze keer Spel en spiegel van Pol Le Roy (Uitgeverij De Roerdomp, Brecht/Antwerpen, 1967) uit. Daarvan sloeg ik, eveneens met gesloten ogen, bladzijde 277 op, waarop het titelloze:

met een geduld als dat
der diademen van de nacht
der fluisterlippen van de morgen
heeft nu de geest het laatste steen
genut van zijn verval
een hongerwitte wolf
is in de vlam van zijn bewind getreden

Simpelweg omgedraaid

Het is bekend dat de Fransen veel moeite doen om hun taal vrij te houden van Engelse invloeden. Ze proberen voor nieuwigheden een éigen woord te vinden. Soms echter heb je de indruk dat ze zich daar met een Jantje van Leiden vanaf maken. Ontdekte dat een walkietalkie in het Frans een talkiewalkie is. Da’s toch niet écht creatief....

Met eigen ogen

Van 12 juli 526 tot 22 september 530 was Felix IV de 54^ste paus. Hij bouwde in Rome twee heidense tempels om tot de chiesa Cosma e Damiano, de kerk van de heiligen Cosmas en Damianus. Op een van de mozaïeken in de apsis is deze Felix te zien. Op zich niet zo bijzonder, maar wel vermeldenswaard is het gegeven dat dit de éérste afbeelding van een paus uit zijn eigen tijd is die de tand des tijds heeft doorstaan. Felix IV heeft dit portret dus nog met eigen ogen aanschouwd....

Op komst

Rather than: “Can it be done?” we might well ask: “When will it be done?” Hans Mellendijk vond een prachtige oude verbeelding van things to come….

Gruwelijk leerdicht

Veel stichtelijke kinderversjes zijn erg vriendelijk. Wilhelm Busch durfde zich af te vragen of leerdichten dan wel doeltreffend zijn. Kinderen mogen niet met vuur spelen. Klaar. Doen ze dat toch dan loopt het gruwelijk af. Hoewel haar poezen Minz en Maunz haar herhaaldelijk waarschuwen dat ze van moeder niet met zwavelstokjes mag experimenteren doet Paulinchen in Paulinchen war allein zu Haus dat tóch. Haar haren vatten vlam, haar kleren raken in brand en er blijft van het stoute meisje niets over dan een hoopje smeulende as waarboven Minz und Maunz hete tranen schreien….

Ontkleuring

Toen kunstenaar Jan Nederveen mij in de twintigste eeuw fotografeerde voor deze beeldcollage was mijn snor nog diep ros. Ondertussen heeft hij in werkelijkheid de tint die op dit werk nog het effect van het negatief was.

Führers niezen niet

Iedereen die zich een beetje bewust is van de historie heeft bij het horen van de naam Adolf Hitler terstond een bepááld beeld van de leider van het Derde Rijk. Dat werd mede gestuurd door ’s mans hoffotograaf Heinrich Hoffmann, die het imago van zijn broodheer zorgvuldig mee kneedde en bewaakte. Sommige foto's mochten niét gepubliceerd worden als ze niet pasten in de strategie, bijvoorbeeld omdat ze Hitler lachend lieten zien. Het leiden van een Derde Rijk was immers een Ernstige Kwestie. Stuitte op twee foto's die destijds ook nooit werden gebruikt. Omdat Führers niet niezen. Omdat Führers geen nootjes aan een Eichhörnchen overhandigen.

Treffend

Eigenaardig eigenlijk omdat ze niets met elkaar te maken hebben: het bijvoeglijk naamwoord komt van de umlautsvorm van snood en het werkwoord is verwant met sneven. Des te merkwaardiger dus dat de eerste lettergreep van sneuvelen zo treffend sneu is….

Met en zonder

Wat het schrijven van plaatsnamen betreft is het een Belgische eigenaardigheid om overal streepjes tussen te gooien: Heist-op-den-Berg, Herk-de-Stad, Mortsel-Oude-God, Sint-Job-in-’t-Goor, Zichen-Zussen-Bolder....Gevolg hiervan is dat ik een geboortestad heb wier naam op twee manieren geschreven wordt: Bergen op Zoom benoorden, en Bergen-op-Zoom bezuiden de grens.

Weer een weerrecord

De 21^ste februari met de hoogste temperaturen (17,9º Celsius in Ukkel) sedert het begin van de waarnemingen. Een week geleden lag er nog sneeuw, nu legde Geertje een warme zonnige Schelde vast.

Cabinet Collectif

Ik kan lang naar de oude klassenfoto's turen die Ron Scherpenisse op zijn blog Cabinet Collectif verzamelde. Je kunt daar heel wat bij verzinnen. Waarom in heel die klas nou net alleen maar dat éne kind lacht, terwijl de rest omzeggens eerder bedroefd lijkt. Wat er van die bekrullebolde onderwijzer is geworden. En of er een relatie tussen twee klasgenoten is ontstaan. Een uiterst charmante opname vind ik bovenstaande, waarop 15 meisjes (exacter: 15½) de toekomst over het algemeen vol vertrouwen tegemoet blikken. En....1 jongen. Die daar rechts wat dromerig naar al die exemplaren van het andere geslacht staat te staren. Zou hij op een van hen een oogje hebben? En zo ja: op wie?

www.cabinetcollectif.blogspot.com

Beroemde Antwerpenaar

Een van de beroemdste Antwerpenaren in het buitenland moet toch wel Pieter Paul Rubens zijn: een eenvoudig zoektochtje leert dat er alleen al in Nederland, Duitsland, Engeland, Frankrijk en Italië straten naar hem zijn vernoemd. Fransen die zeggen in een naar de schilder genoemde straat te wonen lijken te stotteren: Rue Rubens. Er zijn er meerdere. Net als van Rubensstraße, Rubens Road en Via Rubens.

 

Grensrivier

De mooie stad Deventer is, dat wist ik niet, een heuse grensstad. De IJssel vormt de scheiding tussen de provincies Overijssel, waarin Deventer ligt, en Gelderland. Aan de stroom houdt de onder de bescherming van de Heilige Lebuinus geplaatste stad op, terwijl aan de overkant zich Gelderland in groene weilanden drapeert.

Effendi

Al bladerend door de samenstelling van de Tweede Kamer der Staten-Generaal van 1937 tref ik de naam Effendi. Zou er toen al - ef(f)endi is de aanspreektitel voor Turkse aanzienlijken - een Turk in de kamer hebben gezeten? Neen, het internet leert me dat het ene Roestam Effendi betrof (Padang 1903-Jakarta 1979), die - voor de Communistische Partij - de eerste Indonesiër in de Tweede Kamer was en het eerste kamerlid van niet-Westerse achtergrond. Effendi was niet alleen politicus maar ook dichter. Zo publiceerde hij de bundel Pertjikan permenoengan. Hetgeen me nieuwsgierig maakte naar het eerste Belgische kamerlid van niet-Westerse achtergrond. Dat heeft wat langer op zich laten wachten: in 1999, toen woonden we hier al, kwam voor de socialisten de Marokkaanse Belg Chokri Mahassine in de Kamer van Volksvertegenwoordigers.

Bijna aaibaar (26)

 

Wat een werk....

Vermoedelijk vond ik dit programma destijds stomvervelend, maar nu heb ik geboeid een oude aflevering van het televisieprogramma Van gewest tot gewest, die van 25 mei 1967, zitten bekijken. Ze handelt over de (toentertijd toch) enige luciferfabriek van Nederland, in Eindhoven. Fascinerend om te zien wat een werk er toch steekt achter zo’n doosje zwavelstokjes.

https://www.youtube.com/watch?v=9tobUMxIOZ4

Premiers

Nu Italië met Mario Draghi toe is aan de tiende premier van deze eeuw lees je her en der weer hoe slecht dat land toch wordt bestuurd. Zonder daarover een uitspraak te willen doen ben ik eens op gaan zoeken hoeveel regeringen andere min of meer nabije EU-landen sedert 2000 hebben gehad. België bijvoorbeeld, verdeeld over zeven premiers, twaalf. En Nederland, weliswaar verdeeld over slechts drie premiers, acht. Frankrijk had met Jospin, Raffarin, De Villepin, Fillon, Ayrault, Valls, Cazeneuve, Phlippe en Castex sinds 2000 reeds negen premiers. Tsjechië had er tien, Polen negen, Oostenrijk negen en Hongarije (inclusief twee keer Orbán) vier. Denemarken líjkt sinds de eeuwwende drie premiers te hebben gehad maar het zijn er toch echt vijf vermits daar Poul Nyrop Rasmussen, Anders Fogh Rasmussen én Lars Lǿkke Rasmussen eerste minister waren. Het is een verkwikkende gedachte dat er ook twee buurlanden zijn die het in de 21 jaar dat deze eeuw oud is met slechts twéé regeringsleiders hebben kunnen stellen: Duitsland met Gerhard Schröder en Angela Merkel en Luxemburg met Jean-Claude Juncker en Xavier Bettel.

Geen zorgen

De mensen die hier in vette letters aangeven dat het verboden is te parkeren hoeven zich geen zorgen te maken: knappe jongen die daar zijn auto tussen de paaltjes gemanoeuvreerd krijgt….

Geozoo

Een van de fijnste dierentuinen die we kennen is Tierpark Hellabrunn, in München. Op een dag waren we daar eens de eerste bezoekers, en we werden er werkelijk vorstelijk bediend bij het ontbijt. Hellabrunn was de eerste geozoo ter wereld. Het concept: je treft er dieren bij elkaar in de buurt die ook in het wild buren zijn. Zo vind je de leeuw nabij giraf, olifant en zebra en niét bij andere grote katten als jaguar, poema of tijger. Ten tijde van de Weimar Republiek (toen Hindenburg en Ebert de Duitse postzegels nog sierden) werd Hellabrunn reeds aangeprezen als unicum: Besuchet den ersten geographischen Tierpark Hellabrunn München. Men wist toen nog niet dat er een Derde Rijk voor de deur stond….

Cinema Navelpluis: Genoeg gebrand

 

Onderweg met de tram: Lijn 5 in Heidelberg

Lijn 5 (die verwarrend ook wel Lijn 13 heet) onderhoudt de verbinding tussen Heidelberg Hauptbahnhof over Weinheim en Mannheim en vice versa:

https://www.youtube.com/watch?v=0pV6wH9iydE

Leuke woorden

Aardgal, besant, draaghemel, fnazel, jachtschoor, kabberdoes, lammelot, marmiet, nopper, ondergrietje, patjol, schubvorst.

Het gaat snel

In de editie 1937 van het Modern Woordenboek – Taalkundig Encyclopedisch Geïllustreerd van J. Verschueren S.J. dat ik heb is de Empire State Building in New York nog het hoogste gebouw ter wereld. Als referentiepunten staan daar ook nog kerken bij als de Munster van Ulm, de Dom van Keulen, de Sint-Stephanuskerk van Wenen en de Onze Lieve Vrouwekathedraal van Antwerpen bij. Niets daarvan resteert in het recente overzicht van hoogste gebouwen ter wereld. Daar zijn zelfs de Empire State Building en de Eiffeltoren amper meer op te vinden.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_hoogste_gebouwen_ter_wereld

Sporen op het terras

 

Vergeten doelman

Ik acht de kans groot dat veel mensen op de quizvraag ‘Wie verdedigden deze eeuw op EK’s en WK’s het doel van de Rode Duivels?’ iemand zullen vergeten. Het gros zal antwoorden ‘Filip De Wilde, Geert De Vlieger en Thibaut Courtois’. Maar, máár: op het EK 2000 kreeg in de wedstrijd tegen Turkije Filip De Wilde een rode kaart en vermits de wissels al op waren gebruikt moest er een veldspeler de doelmanhandschoenen aandoen: Eric Deflandre. Hij hoort dus óók in het antwoord!

Cinema Trivia: Vogelverwarring

Ik zie dat Arte vanmiddag L’aigle des mers uitzendt, door Michael Curtiz gedraaid in 1940. Prima avonturenfilm. Maar ik vraag me wel af waarom de Franstaligen er zo nodig een ádelaar van de zee van moesten maken. De rolprent heet oorspronkelijk immers The Sea Hawk. De Nederlandse titel waaronder hij in de zalen kwam was keurig De Zeehavik. De Duitstaligen hadden er Habicht des Meeres van kunnen maken maar opteerden voor Der Herr der sieben Meere. Daar wordt in elk geval geen andere vogel in genoemd. Wat nadere studie leert me tot mijn verbazing dat de Italianen er nóg een andere vogel van hebben gemaakt: in het Italiaans is een havik een astore maar de filmtitel werd daar Lo sparviero del mare, en een sparviero is een spérwer….

 

Oorwurm

Soms heb je van die deuntjes in je hoofd die er maar niet uit lijken te willen. Oorwurm van dienst vandaag is Cripple Creek Ferry van Neil Young. Ik geloof niet dat ik het nummer onlangs ergens hoorde. Het is het laatste nummer van Youngs album After the gold rush dat ik een halve eeuw geleden grijs draaide, en ineens is het er weer….

Geduld

Ook als de dooi straks in heeft gezet zal het door de coronamaatregelen nog wel even duren voor dit terras zal bruisen…..