Hardnekkig misverstand

Merkwaardig hoe hardnekkig sommige zaken in de beeldvorming blijven. Vraag iemand om een Viking te tekenen, en negen op tien dat er een krijger met een helm met hoorns op het papier verschijnt. Ondertussen is evenwel wetenschappelijk eigenlijk wel vastgesteld dat Vikings zo’n ding nooit droegen. Er is er alleszins nóóit een gevonden….

Geheimzinnige groenten

Ik ben nog van een generatie die opgroeide met de groenten en het fruit van het seizoen. Tegenwoordig zie je daar het ganse jaar door exotische versies van over de hele wereld van. En al helemaal in de Van Wesenbekestraat, het hart van de Antwerpse Chinese wijk. Daar heb ik weer met verwondering vreemde producten van de moezerij en geheimzinnig ooft staan bestuderen.

Cinema Navelpluis: Oefenen op straat

 

Zur Farbenlehre

Er zijn meer belangrijke kunstenaars die hun eigen werk niet naar de juiste waarde wisten te schatten. Wist u dat Goethe een groot deel van zijn leven wijdde aan de bestudering van kleuren en andere natuurwetenschappelijke verschijnselen? In 1810 verscheen zijn Zur Farbenlehre. Hoewel Goethe vooral als dichter bekend is geworden, zag hij zelf zijn natuurwetenschappelijke werk als zijn grootste verdienste. Tegen zijn vriend en medewerker Johann Peter Eckermann zei Goethe aan het einde van zijn leven: “Auf Alles was ich als Poet geleistet habe, bilde ich mir gar nichts ein. Daß ich aber in meinem Jahrhundert in der schwierigen Wissenschaft der Farbenlehre der Einzige bin, der das Rechte weiß, darauf tue ich mir etwas zu gute.”

Slechte zelfkennis

Het is een eigenaardige ervaring in de werkkamer van James Ensor te zitten. Onder die merkwaardige groepen vermomden die hij schilderde, vaak naar het leven vermits dergelijke maskers tijdens het carnaval in Oostende usance zijn. Ensor is een schilder van belang. Die zijn eigen plaats moeilijk in wist te schatten. Moest daar weer aan denken bij het lezen van De wereld van gisteren van Stefan Zweig: “De middag doorgebracht bij James Ensor, de grootste moderne schilder van België, een zeer excentrieke, teruggetrokken en gesloten man, die veel trotser was op de kleine slechte polka’s en walsen die hij voor militaire kapellen componeerde dan op zijn fantastische, in schitterende kleuren uitgevoerde schilderijen.”

Op de pastrami

Er ontbrak iets aan de boterham met pastrami, maar wát? Ineens wist ik het: geraspte mierikswortel. Was lang geleden dat ik die in huis haalde. Vervaardigd in Kiskunfélegyháza. In Hongarije. Geraspte mierikswortel is in het Frans raifort râpé, maar even smakelijk!

Omwille van de lichtval

Een wetenschappelijk onderbouwde verklaring voor deze overtuiging kan ik niet geven maar ik ben er quasi zeker van dat van de honderd mensen die je de keuze zou laten op welke stoel te gaan zitten, negenennegentig voor de rechtse zullen kiezen omwille van de lichtval.

Denk ervan wat u wilt....

Vul op de puntjes zelf iets in: Het is belangrijk de staat uit te bouwen. Het is zaak de ..... staat te vestigen op zoveel mogelijk land met zo weinig mogelijk niet-....... erop. Daarvoor zoveel mogelijk uitsluitend ....... werk te geven. De ...... er dus uitsluiten, ook als zij er sinds generaties leefden en werkten. De in te vullen woorden zijn joodse, joden, joden en Palestijnen. De aanbeveling kwam, in 1920, van David Ben-Gurion. Het Derde Rijk werd pas dertien jaar later gesticht.

Revolutie

Op 15 juni 1976, volgens het internetgeheugen een warme en vrijwel geheel bewolkte dinsdag met een gemiddelde temperatuur van 16.7 ℃., kocht ik bij De Slegte hier  op de Meir Daniel Blums monumentale boek A Pictorial History Of The Silent Screen. Natúúrlijk had ik er toen geen flauw vermoeden van dat ik 47 jaar later in Antwerpen zou wonen en daar gewoon aan mijn eigen werktafel al die films uit het stomme tijdperk gewoon zou kunnen opzoeken en bekijken op een eigen computer. Wat hebben we toch een revolutie meegemaakt….

Streken waar de Bijbel weet van had

De vlogger Hochelaga is een eerlijk man, en weet dat hij zijn video-essay Countries mentioned in the Bible eigenlijk Regions or locations existing within current geographical boundaries that are referenced to or mentioned in the Bible had moeten noemen, maar dat bekt natuurlijk niet zo lekker. Laat onverlet dat hij een boeiende en wetenschappelijk verantwoorde uiteenzetting biedt over ‘de landen’ die in de Bijbel worden genoemd:

https://www.youtube.com/watch?v=ObpNTMIwYk4 

Cinema Navelpluis: Valweigering

 

Geen promotie in zicht

Professor blijf je (na het bereiken van je otium natuurlijk wel met de toevoeging emeritus), zoals Philip Mortimer, lang. Maar hoe zit dat met militaire rangen? Dat vraag ik me af nu ik weer eens een avontuur uit de reeks Blake en Mortimer aan het herlezen ben. Francis Blake blíjft daarin maar kapitein. Hij moet wel erg veel geduld hebben, want hij is nog stééds niet gepromoveerd….

Folianten

Het moge duidelijk zijn dat de immer voortschrijdende ontwikkeling van de boekdrukkunst de handzaamheid van het boek beslist ten goede is gekomen. Wat een folianten waren me dat zeg.

Uit de kast (CXXXIV): Erik Heyman

Eens in de maand ga ik voor deze rubriek met de ogen dicht voor mijn poëziekast staan om daar een willekeurige bundel uit te nemen. Deze keer is dat Verzamelde gedichten van Erik Heyman (Uitgeverij De Contrabas, Utrecht/Leeuwarden, 2010), waaruit ik op bladzijde 102 De vreemdeling opensloeg:

Misschien stierven de spreeuwen in hun nest –
en vielen. Hij vermeed en werd geschaduwd,
droogde haar tekens in zijn huid.
At uit de hand. Vraag wat hem rest

buiten de huiver in de holte van een heup.
Want hij verblijft in huizen en verzandt.
Weet dat hij destijds heeft gewoond.

Oude vogel

Las tot mijn verbazing dat de scholekster makkelijk 40 jaar en ouder wordt. Ik had me zo’n hoge leeftijd bij die vogel niet voorgesteld. Een ‘gewone’ ekster wordt er maximaal maar 15. Een huismus 13. Een merel gemiddeld 2 tot 3, maar ‘geluksvogels’ dik 10 jaar. Een flamingo, ik merkte dat eerder al op, bereikt gemiddeld de verbazingwekkende 65+!

En holderdebo natuurlijk

Foutje gemaakt bij het invullen van het kruiswoordraadsel. Ik had van een woord van zes letters de laatste vier al. De omschrijving was ‘deel van een huis’, dus met die lder vulde ik onmiddellijk zolder in. Maar het klopte niet, en bleek kélder te moeten zijn. Wat een merkwaardige uitgang eigenlijk, lder. Er zijn niet zo veel woorden die daarop eindigen. Wat kan er (behalve de vergrotende trap van een aantal adjectieven: bemidde, beneve, ingewikke, ontwikke) voor lder? Daa. Kwe. Fo. Kol. Mi. Mu. Po. En holderdebo natuurlijk.

Propaganda!

Even wat propaganda voor mijn jongste dichtbundel: JACE van de Ven besteedt op Brabant Cultureel ruimhartig aandacht aan Bedekte termen:

https://www.brabantcultureel.nl/2023/07/29/__trashed-7/

Denkend aan Greg

Amuseerde me bijzonder met de zeer charmante film A Bird Of The Air van Margaret Whitton, maar werd wel doorlopend afgeleid omdat ik aan wielrennen moest denken vermits Jackson Hurst, die de rol van Lyman speelt, zo op Greg Van Avermaet lijkt….

Een andere tijd

Door Oostende door de lens van Antony, verschenen als catalogus bij de gelijknamige tentoonstelling die in de Venetiaanse Gaanderijen in Oostende was te bekijken, is het heerlijk bladeren. Zeker nostalgici zullen hun hart kunnen ophalen bij de prachtige foto’s die de Antony’s in tempore non suspecto maakten van een verzwonden era. Brasserie Het Waterhuis, op de hoek links naast de Sint-Petrus-en-Pauluskerk, is er nog steeds. We dronken er onlangs nog iets. Het is moeilijk om er een vinger achter te krijgen, maar Oostende heeft iets nous-ne-savons-quoi, iets van een andere tijd, iets magisch-realistisch…. 

Broeders achter de lens

Een streling voor het oog zijn de foto’s die de gebroeders Maurice (1883-1963) en Robert (1885-1966) Antony maakten van en in ‘hun’ Oostende. Bovenstaande foto werd gemaakt door hun moeder Léontine. Maurice en Robert waren niet zomaar fotografen, ze waren ook bevriend met artistieke tijdgenoten als James Ensor, Constant Permeke en Léon Spilliaert waardoor ze makkelijk toegang hadden tot kunstkringen. Maar ook geniale gasten als de drie genoemde zijn voor de Antony’s in feite ook maar figuranten in hun geliefde kuststad.

Cinema Navelpluis: Verlichting

 

Okki al 87

Ik moet nu weer aan de Okki denken, het tijdschrift dat we lazen toen we in de eerste en tweede klas van de lagere school zaten. Niet alleen De Spar is een afkorting, maar ook de Okki. De naam staat voor Onze Kleine Katholieke Illustratie. De Katholieke Illustratie was een voorloper van de Nieuwe Revue (later de Revu). De Okki dateert uit 1936, en ik leer  van het internet dat het tijdschrift nog immer bestaat!

Regelmatig profiteren

“Hé, kijk daar: een Spár,” zeiden we tegen elkaar, ergens in de jaren tachtig en ergens in Yorkshire. We wisten niet dat De Spar ook buiten Nederland actief was. Nu schijnt het bedrijf zelfs wereldwijd succesvol te zijn. Ik associeer De Spar met de buurtwinkel van vroeger, waarvan ik als jongetje dacht dat die Dé Spar was. En nu is het 2023 en pas nu steek ik op dat De Spar een áfkorting is. En wel van Door Eendrachtig [spatie] Samenwerken Profiteren Allen Regelmatig. Nooit geweten.

Sterke leuze

Waarom dat nou weer in het Engels moet (Angelsaksen weten niet dat duvel devil is) begrijp ik niet, maar het is toch best een sterke leuze: Tastes like heaven / Brewed on earth / Duvel.

964-Z

Een aardig detail van de Anna Boch-tentoonstelling is een vitrine met daarin een van haar notitieboekjes. Waaruit we leren dat Boch op 19 juli 1904 met vrienden naar Beaugency (absusievelijk als Baugency genoteerd) reisde. Hoe? Per automobiel (voyage en auto)! Dat was in die tijd natuurlijk geen vanzelfsprekendheid. Er is ook een fraaie foto te zien van het gezelschap met het voertuig. Kenteken: 964-Z.

Knap werk Anna Boch

Heel mooi vonden we, onder meer, het Interieur dat Anna Boch in 1906 konterfeitte. Het trof ons in het aanbevelenswaardige Mu.ZEE aan de Romestraat in Oostende, waar tot 5 november een deftig overzicht te zien is van het werk van Anna Boch (1848-1936). Zij was kunstenares in een tijd waarin zulks geen evidentie was, maar kon zich ten volle ontplooien omdat ze uit een welgestelde familie kwam en financieel onafhankelijk was. Ze maakte beklijvende impressionistische doeken. Er zijn ook uitzonderlijke bruiklenen onderdeel van de fraaie expositie, zoals het portret dat Vincent van Gogh maakte van Anna’s broer Eugène.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Anna_Boch

Een twijfelgeval

Je hebt zo van die steden waar historiserend wordt gebouwd, en je hebt er waar ze resoluut voor moderne nieuwbouw opteren. Soms echter tref je een combinatie beider richtingen op quasi één perceel. Aan het Ernest Feysplein in Oostende heb ik me echt staan verbazen over deze ontmoeting van bouwstijlen. Is ze geslaagd of niet? Een twijfelgeval….

Cinema Navelpluis: Even bijvullen

 

Eerder kleiner

“Neen,” zei Geertje toen we deze winkel passeerden. “Daar zou ik op dat uithangbord toch eerder Fietskes van gemaakt hebben….”

Leuk lijstje

Al snel na verschijning en de eerste propaganda kon ik een aardige schermopname maken van een overzicht van bestsellers in de categorie ‘Bloemlezingen poëzie’ van Amazon. Bedekte termen op de zesde plaats, vóór The Collected Poems 1937-1971 van John Berryman.

Bedekte termen

Bijzonder trots ben ik op mijn nieuwe bundel Bedekte termen, waaraan ik lang heb gewerkt en waarvoor ik 366 gedichten schreef, voor elke dag van het jaar (ook als het een schrikkeljaar is) één. Maar je mag er natuurlijk ook meer ineens lezen. Uiteraard is hij te koop:

https://www.amazon.nl/dp/B0C8QW1G9N

Kappertjes op de kust

Op het boodschappenbriefje dat ik deze keer vond (Je staat er van te kijken hoeveel mensen hun lijstje in boodschappenmandje of winkelwagentje laten slingeren) noteerde iemand in plaats van kappertjes, ik kreeg gelijk een beeld van zeerovertjes, kapertjes. 

https://geefonsheden2.blogspot.com/

 

Bijna aaibaar (61)

 

Onverwacht accent

Ons terras aan de achterkant krijgt niet veel zon, maar klimop gedijt er prima in de schaduw. De overheersende kleur is er dientengevolge groen. Vanochtend echter aangenaam verrast door een onverwacht accent: de Oost-Indische kers knalt er ineens een paar oranjerode bloemen uit!

Etnisch geprofileerd ongedierte?

Vond in een archief (niét het onze) een factuur van Rentokil, voor de verdelging van een partij kakkerlakken. Nader gespecificeerd als Dúitse kakkerlakken. Mag je bij het factureren etnisch profileren? Hebben ze bij Rentokil iets tegen Duitsland? Even het wereldwijde web geraadpleegd en hé, opnieuw iets geleerd: de kakkerlak heet niet zo maar kakkerlak, maar de blattella germanica (het tweede lid van de wetenschappelijke naam verraadt het al) staat te boek als Dúitse kakkerlak….

https://nl.wikipedia.org/wiki/Duitse_kakkerlak

Cinema Trivia: Regiefoutje

In The Nun’s Story van Fred Zinnemann (1959) zitten sfeervolle scènes uit Antwerpen. Je ziet daarin Audrey Hepburn als Sister Luke afvaren naar de Congo. De opnamen werden geschoten aan het Steen, met de kathedraal en de Boerentoren op de achtergrond. Jammer genoeg zijn ze historisch net niet verantwoord want de Boerentoren werd opgeleverd in 1932, terwijl het verhaal zich in 1929 situeert.

Schone slaper

Wist u dat een slak tot drié jaar aan een stuk kan slapen?

Eerherstel voor letters

Wat je verder ook van de man mag vinden, tien jaar geleden legaliseerde Recep Tayyip Erdogan het gebruik van de Q, W en X in het Turks. Daardoor kregen minderheden als de Koerden meer rechten, onder andere het recht om hun eigen taal vaker te gebruiken. In Turkije waren de letters Q, W en X lange tijd officieel wettelijk verboden. Ze werden een eeuw geleden geschrapt in een poging de Turkse taal te standaardiseren en alle minderheden dezelfde taal te laten spreken en schrijven.

Kat en hond

Zag dat ze een hondshaai bij de Oosterburen een Katzenhai noemen. Op zoek naar een verklaring voor dat eigenaardige verschil ontdekte ik dat scyliorhini ook in het Nederlands naar kat én hond zijn vernoemd….

Schommeldruk

Moest om de een of andere reden weer eens denken aan schommeldruk. De Van Dale kent het woord niet, vermoedelijk is het Bergs. Het gaat om het procédé van laurierdrop in een fles water doen en daarmee zo lang schudden en zoveel geduld hebben dat er een dropdrank ontstaat. In Tilburg heet het sjepke trekken, bij ons schumke trekken. Maar het product noemden we schommeldruk (een dropje is in het Bergs een drukske).

Verdwijnende boeken

Kwam een plaatje tegen uit 1900 met daarop een toekomstverwachting voor een eeuw later: En l’an 2000 zouden boeken verdwijnen, en zou de inhoud daarvan op een moderner manier in de hoofden van de leerlingen terechtkomen….

Hoofdstad met een Europeaan erin

Volgens mij is de Belg de enige Europeaan van wie de naam in het Nederlands tevens de eerste helft vormt van de naam van een Europese hoofdstad: Belgrado!

Uit de kast (CXXXIII): Clem Schouwenaars

Eens in de maand ga ik voor deze rubriek met de ogen dicht voor mijn poëziekast staan om daar een willekeurige bundel uit te nemen. Deze keer is dat De vrouwelijke verzen van Clem Schouwenaars (Uitgeverij Ontwikkeling, Antwerpen, 1960), waaruit ik op bladzijde 27 Vrouwen opensloeg:

ik heb de vrouwen lief
omdat hun woorden witgesluierd zijn
niet om de wonderen van zeven ledematen
noch om de misdaad van hun ogen

ik heb de vrouwen lief
alleen daar zij in witte sluiers
van hun woorden warmer dan het wonder
dan de misdaad zijn van al mijn ledematen