Hardnekkige straat

Wilgefortis de Baardheilige werd op veel plaatsen vereerd. Er bestaan diverse beelden van de bedachte heilige, die ook bekend stond als Ontcommere. Ze zou zelfs begraven liggen in Steenbergen. Dat is een misverstand, vermits Steenbergen een ‘vertaling’ is van het fictieve Stainberg, waar ze volgens ‘de overlevering’ ter aarde zou zijn besteld. Dat alles laat onverlet dat er in het brave Steenbergen wel gewoon een Sint Ontcommerstraat is.

Verdwenen heilige

Wilgefortis was de dochter van een Portugese koning die haar uit wilde huwelijken aan de heidense koning van Sicilië. Wilgefortis weigerde, smeekte God om hulp en kreeg een baard waarop de Siciliaanse vorst zijn belangstelling in haar verloor maar haar vader zo woest werd dat hij haar liet kruisigen. Er gaan wel meer moeilijk verifieerbare verhalen over heiligen rond, maar deze legende over Wilgefortis de Baardheilige, die werd aangeroepen bij liefdesverdriet, was zelfs Rome te ongeloofwaardig. 20 juli was haar feestdag, maar die datum werd in 1969 formeel uit de heiligenkalender geschrapt.

Derde druk

Bij de post zit Komijnsplitsers, de meest recente dichtbundel van Marieke Lucas Rijneveld. En die is, zeker voor poëzie, behoorlijk succesvol want reeds aan de derde druk toe. Die is haar hem van harte gegund. Wat me wel bevreemdt, is dat de eerste druk in januari van dit jaar van de persen kwam, de tweede in februari en de derde wéér in januari….

Leuke woorden

Bombazijn, duist, eikhaas, flankeur, karonje, loert, majuskel, nakkedikker, pennoen, spang, toddik, ulk, vazel, weispel, zeisel.

Smakelijke aanblik

Er hoeft nog niet eens boter en kaas of charcuterie op te zitten: de broodjes van bakkerij Lints hier op het Mechelseplein zien er op zich al zo smakelijk uit dat het water me bij de aanblik ervan reeds in de mond loopt.

Ons ma

Ik hoorde iemand van wie ik weet dat hij enig kind is het hebben over ons ma. Is dat eigenlijk niet eigenaardig? Natuurlijk is in het Antwerps en Brabants 'moeder' overal ons ma, maar ik had er nooit bij stil gestaan dat ook mensen zonder broers of zussen het zo gebruiken.

Onderweg met de tram: Lijn 12 in Genève

In Zwitserland kun je je in Genève met Lijn 12 van de Stadler Tango verplaatsen tussen de haltes Moillesulaz en Bachet-Gare:

https://www.youtube.com/watch?v=fcN4fOGRZ7E

Rafelrandjes

Het Verdrag van Versailles heeft hier en daar vreemde erfenisjes nagelaten. Duitsland moest na de militaire conflicten in de afgelopen eeuw ook aan België grondgebied afstaan. Reden waarom dit land ook een Ostbelgien heeft. Aan de grens zijn echter rafelrandjes blijven bestaan, waaraan overigens niemand zich stoort. Neem de weg van Monschau naar Aken: die Bundesstraße 258 loopt een stukje voorbij Monschau drie kilometer door een bos op Belgisch grondgebied. Toch is het een Duitse weg en je kan er bij die doortocht door België nergens afrijden. Wanneer je daar weer over de Duitse grens bent, passeert de Bundesstraße 258 nóg drie keer strookjes Belgisch grondgebied. Wie van Monschau naar Aken rijdt steekt áchtmaal een grens over!

Te snel

In het kruiswoordraadsel werd een Europese hoofdstad met vier letters gezocht. De eerste had ik al, de R waarna ik ome invulde. Dat schopte de puzzel danig in de war, want ik had over het hoofd gezien dat er nóg een Europese hoofdstad van vier letters met een R begint: Riga. Overigens zijn er in totaal vijf Europese hoofdsteden van vier letters: behalve Riga en Rome zijn dat Bern, Kiev en Oslo.

Lege mode

Wij hebben vazen in huis. Die staan boven in een kast, en komen daaruit als er iemand bloemen meebrengt. Ik heb nooit beter geweten dan dat vazen dienen om er  bloemen in te zetten. Wanneer je er op gaat letten zijn er echter veel mensen die een vaas in de vensterbank zetten met….niéts erin. Wat een typische gewoonte.

Geheel terzijde

Me even geconcentreerd beziggehouden met de namen van vogels in het Nederlands, Duits, Engels en Frans. Aan de hand van de data in Vogels in volksgeloof, magie en mythologie van Johan Boussauw. Er zijn maar drie vogels die in deze talen volslagen anders heten. De lijster is respectievelijk Drossel, thrush en grive; de kauw Dohle, jackdaw en choucas en de roodborsttapuit Schwarzkelchen (eigenaardig: hier niet de rode borst maar de zwarte keel), stonechat en traquet. Maar er zijn er ook drie die we allemaal bijna hetzelfde noemen: de hop die onze buren als Hopf, hoppoe en huppe kennen, de valk die Falke, falcon en faucon wordt genoemd en natuurlijk de gevlerkte onomatopee koekoek: Kuckuck, cuckoo en coucou. Maar dit alles natuurlijk geheel terzijde.

Ja hoor....

Eens even gekeken of er afbeeldingen van die ‘snelvarende stoombooten’ en ‘pracht-paketbooten’ op het wereldwijde web te vinden zijn. En ja hoor….

Afvaarten à gogo

In het Handelsblad van Antwerpen van zondag 21 oktober 1928 staan fraaie advertenties voor de rederijen met wie je vanuit Antwerpen via Tilbury naar Londen kon varen. Iedere woensdag- en zaterdagavond kon je vanaf de Cockerillkaai met een van de ‘snelvarende stoombooten’ Diamant, Rubis, Topaze, Saphir en Emeraude de Noordzee oversteken. Vanaf de Van Meterenkaai kon je met ‘pracht-paketbooten’ als de Melita, de Montrose of de Montroyal zelfs rechtstreeks naar Montreal in Quebec of Saint-John in New Brunswick varen.

Bijna aaibaar (41)

 

De oudste

De dwergstaat Monaco, hoofdstad Monte Carlo, heeft de oudste bevolking ter wereld: de inwoners zijn er gemiddeld 51 jaar. 

Niet veel wijzer

Het is goed dat de eigenaren ervan ook het Latijns schrift gebruiken om aan te geven dat hun Kunthun een Tibetaans restaurant is, want van alleen het opschrift links op de zaak zou ik niet veel wijzer zijn geworden.

In de steigers

De restauratie van de torens van de Onze Lieve Vrouwekathedraal hier, de grootste gotische kerk van de Nederlanden, wordt als het goed gaat dit jaar afgerond. De torens staan wel vaker in de steigers. Ik hoorde een Antwerpenaar wel eens zeggen dat hij die meer mét dan zónder stellingen heeft meegemaakt. In 1965 werd het zaakje ook al eens voor jaren ‘ingepakt’, eind vorige eeuw nog eens en begin deze eeuw opnieuw. Daaraan moet ik denken bij het begin van De Inca-schat der Cordillera, een avontuur van Piet Pienter en Bert Bibber uit 1955. Ook tóen al, zie het plaatje van Professor Snuffel op de Groenplaats, werd er aan het onderhoud van de kerk gewerkt.

Uit de kast (CXVI): Hedwig Speliers

Eens in de maand ga ik voor deze rubriek met de ogen dicht voor mijn poëziekast staan om daar een willekeurige bundel uit te nemen. Deze keer is dat Ten zuiden van van Hedwig Speliers (Sonneville/Nijgh & Van Ditmar, Brugge/’s-Gravenhage, 1973), waaruit ik op bladzijde 27 opensloeg:

De rangorde van de dingen:
die er wonen, in onderlinge stilte
zij onderhandelen met de stilte –

in deze mate is zon geen huis
waarin geboorte zorgen baart.

Het paswoord warmte wordt er
met een parker onderstreept.

Balinese conversatie

Het is maar goed dat er in dierentuinen hard wordt gewerkt aan het in stand houden van soorten. Neem de Balispreeuw, de Leucopsar rotschildi. Die is in het wild nagenoeg uitgestorven, maar in de Zoo hier doen ze het prima. Ik amuseer me regelmatig met hun Balinese conversaties.

Klice & krastavac

Eigenaardig boodschappenlijstje gevonden. Peterseler zal beslist peterselie zijn, maar wat sampilloni, paradasil en fargarepa zijn? Geen idéé. Een merkwaardige taal. Enig surfen leert dat het Kroatisch is. Een krastavac is een komkommer, en onze Kroatische vrienden noemen spruitjes klice. Het werkelijk vreemde aan dit lijstje vind ik echter die rode paprika. Waarom die ineens in het Nederlands?

Cinema Trivia: Een vrouwelijk lijstje

Zomaar een (qua waardering willekeurige volgorde – die is alfabetisch) Top 10 van wie ik anno 2022 geweldige actrices vind: Paula Beer, Leonie Benesch, Julie Christie, Anaïs Demoustier, Liv Lisa Fries, Sophia Loren, Alba Rohrwacher, Céline Sallette, Audrey Tautou en Nicola Walker.

Cinema Trivia: Een mannelijk lijstje

Zomaar een (qua waardering willekeurige volgorde – die is alfabetisch) Top 10 van wie ik anno 2022 geweldige acteurs vind: Volker Bruch, Johnny Depp, Leonardo DiCaprio, Peter Dinklage, Bruno Ganz, Derek Jacobi, John Malkovich, Tom Schilling, Adriano Tardiolo en Christoph Waltz.

De wereld is blauw

Liberia, Myanmar en de Verenigde Staten van Noord-Amerika zijn verwante naties: zij wijken af van de rest van de wereld, waarin men gewend is aan het metriek stelsel.

Geschiedvervalsing

Merkwaardig hoe een stripverhaal onze conceptie van een periode in de geschiedenis kan beïnvloeden: in Asterix de Galliër en de vele vervolgalbums zien we Asterix en Obelix (en hun stamgenoten) zich om de haverklap te goed doen aan everzwijn. Bovendien is Obelix menhirhouwer. Nu blijkt een aantal details uit deze verhalen historisch incorrect: de oude Galliërs droegen niet alleen geen broekriemen maar bretels, evenmin vervaardigden ze menhirs. Die lagen al in Bretagne lang voordat de Kelten er kwamen wonen. Het meest frappant: de oude Galliërs beschouwden wilde zwijnen als heilige dieren! Dat Galliërs everzwijnen aten is dus net zo onwaarschijnlijk als de kans dat je een Indiër een koe ziet slachten....

Ongehoord en ongezien

In het begin van deze eeuw hebben we jarenlang op een bouwwerf uitgekeken toen de Bourlastraat uit werd gegraven om ruimte te maken voor een tunnel voor automobielen. Daarin passeert sindsdien de ganse dag door ongehoord en ongezien verkeer. Ik sta er momenteel pas weer even bij stil nu ik enkele van de foto’s tegenkom die ik toentertijd van de werkzaamheden maakte.

Over stoete en stute

Een van mijn West-Vlaamse kameraden, Patrick Cornillie, liet weten dat hij van onderstaand bericht leerde dat een brood in het Nedersaksisch stoete is: ‘En zeggen dat wij in het West-Vlaams… stute zeggen. Niet voor een brood, wel voor een boterham. Wil je een stuutje met choco?’ Ik ben het met hem eens dat er een link moet zijn, maar welke weten we nog niet. De taalkundige overeenkomst is des te frappanter omdat de afstand tussen de Achterhoek en het Nedersaksisch achterland daarvan en de Westhoek behoorlijk groot is.

Spelbrekers

Eigenaardig hoe enkele talen in eenzelfde taalfamilie op een bepaald woord soms wezenlijk af kunnen wijken. Neem het woord brood, dat in vrijwel alle Germaanse talen min of meer hetzelfde is: brood (zelfs in het verre Afrikaans, dat ook een Germaanse taal is natuurlijk), bread, Brot, bröd, brød, brauð. De ‘spelbrekers’ zijn hier het Fries en Nedersaksisch waarin brood respectievelijk bôle en stoete is. Tot zover dit Gemengd Bericht.

Verkeerde naam

Uit Midas Dekkers’ jongste boek Wat loopt daar? steek ik regelmatig kostelijke weetjes op. Over de keizertamarin bijvoorbeeld. Dit aapje met een witte hangsnor van jewelste, kreeg de wetenschappelijke naam Saguinus imperator: ‘Gek genoeg is hij vernoemd naar keizer Wilhelm II, die zijn snor juist martiaal omhoog droeg. De naam stamt uit de tijd dat Europeanen de aapjes alleen dood kenden, opgezet. Kennelijk hadden de preparateurs er aardigheid in om de snor bij het opzetten op te draaien.’

Momentopname

De nabije cultuurdragers hic et nunc: Belye nochi pochtalona Alekseya Tryapitsyna (in het Engels The Postman’s White Nights) van Andrei Konchalovski, Intriges van Albert Hagenaars, Portret van een landschap – Gedichten 1953-1997 van Leo Herberghs en Beauty van Ryuichi Sakamoto.

Eerbetoon of plagiaat?

Als jongetje maakte ik tegelijk met de avonturen van Kuifje en met die van Piet Pienter en Bert Bibber kennis. Altijd graag gelezen. Al staat Kuifje natuurlijk een trap hoger, dat zag ik toen ook al wel. Ik vraag me soms af of Pom, de tekenaar van Piet Pienter en Bert Bibber, hier en daar een eerbetoon aan Kuifjebedenker Hergé brengt of dat hij hem plagieert. Neem de professor die zijn aktetas kwijtraakt die door de helden wordt gevonden. Of de Deense dog die in het bos de achtervolging inzet. Kuifje was er in elk geval eerder, het eerst avontuur van Piet en Bert verscheen pas in 1955.

Voornaam

Er was een meneer op televisie die iets vertelde bij een tentoonstelling, ergens in de provincie. Met reproducties, want er was ook werk van Leonardo da Vinci te zien. Of de meneer echt ter zake kundig was betwijfelen wij want we keken elkaar aan toen hij het bij de Salvator Mundi, Da Vinci’s beeltenis van de Verlosser van de Wereld, had over Salvador Mundi. Alsof dat, als Salvador Dali, een náám is….

Onderweg met de tram: Lijn 1 in Nordhausen

In Nordhausen in Thüringen kun je je met Lijn 1 verplaatsen van het Krankenhaus naar de Bahnhofsplatz:

https://www.youtube.com/watch?v=k6oWAAeeJCk

Snelle verbindingen

In die editie van het Provinciael Antwerps Nieuwsblad van 19 mei 1840 toont de redactie zich overigens onder de indruk van de snelheid waarmee men zich per trein kon verplaatsen: Sedert den 1.ⁿ mey, begin van het zomertydstip, ryd men op  den yzeren weg buytengewoon snel. De reys van Ans naer Antwerpen geschied regelmaetig in min dan dry ueren, de géene van Oostende naer hier in dry ueren en een kwartier, en die van hier naer Brussel in 65 of 70 minueten.

Pech voor de poort

Eerlijk gezegd dacht ik dat het iets van de middeleeuwen was, maar het is nog niet echt heel erg lang geleden dat de  stadspoorten effectief gebrúikt werden. Het Provinciael Antwerps Nieuwsblad voerde (in elk geval op Dinsdag 19 Mey 1840 nog) onder de kop de mededeling Stadspoorten opening te 3 uer, ’s morgens en sluijting ter 11½ uer, ’s avonds. Wanneer je dan om vijf over half twaalf thuis dacht te komen had je pech en moest je drie en een half uur voor de stadswallen rondkuieren voor je naar je bed kon….

Ahududu, bijvoorbeeld

Is de naam in het Spaans, Frans en Nederlands nog zichtbaar verwant met respectievelijk frambuesa, framboise en framboos dan is de variatie in de benaming van dit smakelijke vruchtje in de rest van Europa verrassend gevarieerd: Himbeere in het Duits, raspberry in het Engels, lampone in het Italiaans, hallon in het Zweeds, malina in het Pools en Russisch, mafon in het Welsh, ahududu in het Turks, vadelma in het Fins, bringebær in het Noors, sú craobh in het Iers, kupina in het Kroatisch, vatómouro in het Grieks en zmeură in het Roemeens.

Mooi groepje achtervolgers

Pakte de door Philip Hoorne samengestelde bloemlezing Antwerpen - De stad in gedichten (verschenen bij Uitgeverij 521 in Amsterdam, nog steeds verkrijgbaar bij De Slegte!) weer eens uit de kast. Eens geturfd van wie er de meeste gedichten zijn opgenomen. Koplopers zijn (met vier verzen elk) Hugo Claus, Aleidis Dierick (met wie ik hier op de foto sta), Gaston Durnez, Paul van Ostaijen, Jos Vandeloo, Eddy van Vliet en Anton van Wilderode. Ik mag me tevreden voelen met een plekje in het groepje ‘achtervolgers’ met ieder drie gedichten: Benno Barnard, Bert Bevers, Nic Van Bruggen, Patrick Conrad, Gust Gils, Tom Lanoye en Leonard Nolens! In de bloemlezing staan van mij Havenbeeld, Tweedekkers over de Meir en Wachtend op lijn 3.

Cinema Trivia: Van meisje musje

Een wonderlijke film vond ik Bird People van Pascale Ferran, waarin – kort samengevat – Anaïs Demoustier van meisje musje wordt. Erg knap hoe Ferran de passer domesticus als een heuse hoofdrolspeler in beeld weet te brengen, al kan de computertechniek daar ook voor iets tussen zitten natuurlijk. Je weet het tegenwoordig immers maar nooit….

https://www.youtube.com/watch?v=WmOa6KOdUKY

Liever geen witte

Een erg merkwaardig cultuurverschil tussen de Lage Landen en grote buur Duitsland is merkbaar in de eierconsumptie. In Nederland zijn bruine eieren, hoewel de helft duurder dan witte eieren, het populairst. In België worden witte eieren zelfs niet verkocht. In Duitsland is de situatie helemaal omgekeerd: daar verkopen ze alléén maar witte eieren!

Leuk woord

Wat een leuk woord is vuurrood eigenlijk, met opeenvolgend drie duo’s van dezelfde letter: twee keer een u, twee keer een r en twee keer een o….

Klinkloos

Toen ik de film Shirley: Visions of Reality van Gustav Deutsch, gebaseerd op schilderijen van Edward Hopper, bekeek viel me iets merkwaardigs op. Op een aantal van Hoppers doeken zijn namelijk deuren zonder klinken te zien, alsof deuren er niet zijn om door naar binnen of naar buiten te kunnen. In de film zijn het alleszins geen schuifdeuren. Vreemd.