Verschot

Drentelend voor de poëziekast moet ik zomaar denken aan de dichter en lexicoloog Herman J. Claeys zaliger. Niet zozeer aan zijn oeuvre, maar aan een ontmoeting die ik met hem had in de Carrefour. “Zou jij voor mij dat potje daar boven willen pakken, Bert? Ik heb het verschot.” Natuurlijk deed ik dat. Ik geloof dat het een potteke honing was. Maar vooral leerde ik toen dat in het Antwerps lumbago of spit het verschot is. Even gekeken of dat eigenlijk in het Antwerps-Nederlands Woordenboek staat dat ik samen met Tony Rombouts samenstelde. En jawel hoor!

http://www.artus.be/auteur.php?auteur=1

niemen

Nou ken ik (exoniem, heteroniem, homoniem om er maar een paar te noemen) toch heel wat niemen, maar wat een hodoniem is moest ik opzoeken. Het is een straatnaam, en de hodonymie is de tak van de toponymie die zich bezighoudt met de straatnamen. Voilà: weer wat geleerd!

Geen garantie

Ai, dat was even schikken in München. Bayern verloor met 1-3 van Leipzig, en lijkt zo met nog slechts één wedstrijd te gaan de titel weg te gaan geven aan Dortmund dat wél won en ineens twee punten los staat. En dat terwijl Bayern München het afgelopen decennium 10 keer op rij zegevierde in de Bundesliga. Resultaten uit het verleden zijn geen garantie voor de toekomst, zo blijkt wel weer. Blijft overigens een knap staaltje van onze Beierse vrienden: in de serieuze Europese voetbalcompetities is Bayern de enige die er deze eeuw in slaagde 10 keer op rij landskampioen te worden. De enige clubs die daar een beetje bij in de buurt komen zijn Celtic en Juventus (elk 9 keer op rij, van 2011/2012 tot en met 2019/2020) en Olympique Lyonnais (7 keer, van 2001/2002 tot en met 2007/2008).

Een Ernstige Kwestie

Iedereen die zich een beetje bewust is van de historie heeft bij het horen van de naam Adolf Hitler altijd een bepááld beeld van de leider van het Derde Rijk. Dat werd mede gestuurd door 's mans hoffotograaf Heinrich Hoffmann, die het imago van zijn broodheer zorgvuldig mee kneedde en bewaakte. Sommige foto's mochten niét gepubliceerd worden als ze niet pasten in de strategie, bijvoorbeeld omdat ze Hitler lachend lieten zien. Het leiden van een Derde Rijk was immers een Ernstige Kwestie. Stuitte op drie foto's die destijds niet werden gebruikt. Omdat Führers geen hertjes aaien. Omdat Führers niet niezen. Omdat Führers geen nootjes aan een eekhoorntje overhandigen....

Waar zijn ze gebleven?

Wat je amper nog ziet zijn van die ouderwetsche eironde dameszadeltjes. Sinds de andere kunne zich net zo makkelijk in broeken als in kleedjes hult eigenlijk. (Eigenlijk hoor ik hier anno nu te schrijven: iemand van een andere kunne)

Omgekeerde volgorde

Een boodschap in vier talen op een brievenbus van de bank: Deponeer in deze brievenbus nooit bankbiletten of cheques. Ne déposez jamais de billets ou chèques dans cette boite aux lettres. In diesen briefkasten keine Schecks oder Banknoten einwerfen. Never deposit cheques or cash in this letter-box. Waarom, zo vraag ik mij daarbij af, mogen er in het Nederlands en het Frans geen bankbiljetten en cheques in worden gestoken, en in het Duits en het Engels geen cheques en bankbiljetten (de omgekeerde volgorde)?

Bijna aaibaar (59)

 

Alvast in het cyrillisch

Omdat je vaak denkt dat iets er uit ziet zoals je gewoon was kunnen sommige zaken je vrij laat opvallen. Zo zag ik nu pas dat de euro op onze bankbiljetten behalve in het Latijnse en Griekse schrift ook in het cyrillisch staat. Ik vroeg me af waarom. Gebruiken Kroatië of Slovenië het cyrillische schrift? Neen. De Baltische staten dan? Evenmin. Het blijkt dat de EU er in 2013 nog van uit ging dat Bulgarije (wel EU-lid, geen lid eurozone) keurig op tijd zoals beloofd aan alle toetredingsvoorwaarden zou gaan voldoen, en daarop vertrouwend de euro alvast ook maar in het cyrillisch toevoegde. Dat was buiten de waard gerekend, want Bulgarije heeft nog stééds niet aan de voorwaarden voldaan. Zoals de zaken nu staan lijkt het land in 2025 tot de eurozone toe te mogen treden.

Het eiland Californië

Knap wat cartograaf Louis Renard reeds in 1715 in beeld bracht: zijn kaart van de Grote Oceaan toont (weze het niet volledig) reeds Nieuw-Guinea en Australië (Hollandia Nova) en de belangrijkste eilanden van Japan. Wat me hier echter vooral opvalt is dat, spijts al die heftige meridianen, zeelieden destijds nog in de waan verkeerden dat je om Californië heen kon zeilen….

Leuke woorden

Dierage, grondzuigwagen, hoeihoutje, kadeel, loeger, manbarklak, noteur, oprijgje, pruif, torenhoorn, vertij, walegang.

Fleurig

Het is natuurlijk slechts een bescheiden tuintje, maar zeker wanneer de zon schijnt biedt het een fleurige aanvulling op de stadse omgeving…..

Onderweg met de tram: Lijn 6 in Praag

Met Lijn 6 kun je je in Praag verplaatsen van de halte Sporilov naar die van Smichovske Nadvazi:  

https://www.youtube.com/watch?v=SflNDb5c-lM

Behalve in Ant

De slechtvalk komt overal voor behalve in Antwerpen. “Dat klopt niet,” dacht ik onmiddellijk. “Ik weet er hier zo een paar zitten!” Maar ik reageerde te impulsief. Ik had het zakdoekje dusdanig in de buurt van een nies klaar gelegd dat de afkorting af werd gedekt. De slechtvalk komt overal voor behalve in Antarctica….

Gevonden kunst

Hier heeft iemand liefdevol een paar eh, ja wat zijn het eigenlijk?, staan voorzien van een nieuwe verflaag. Mijn kennis van bouwkunde is te gering om er een naam op te kunnen plakken, maar het gaat me om het effect: dit is toch een heus objet trouvé? Kunst zonder als dusdanig bedoeld te zijn? Ik vind het móói....

Absteigen?

Een Duits woord dat hetgeen het in de sportwereld betekent naar mijn gevoel helemaal niét goed aangeeft is absteigen, voor degraderen. Vrij vertaald is het immers zo’n beetje naar beneden stijgen. En dat kan niet, zoals je ook niet naar boven kunt dalen.

Librairie catholique

Dit zelfklevertje (deze autocollant) trof ik in een notitieboekje uit de negentiende eeuw. Toen werd er nog veel Frans gebruikt in Antwerpen, óók in deze straat. Want de Bourlastraat heette tot 1869 Sint-Jorispoortstraat, hetgeen in de taal van Molière Rue Porte Saint-Georges is. De gezusters Bauwens (les Bauwens Soeurs) baatten op nummer 10 een katholieke boekhandel (librairie catholique) uit. Die is er niet meer….

Allemaal andere woorden

Een vlieger, een vliegenier, is in de ons nabije talen makkelijk herkenbaar: Flyver in het Deens, Flieger in het Duits, aviator in het Engels, aviateur in het Frans, aviatore in het Italiaans. Hoe anders is dat met het speelgoed vlieger. Allemaal andere woorden! Glente in het Deens, Drachen in het Duits, Kite in het Engels, cerf-volant in het Frans, aquilone in het Italiaans….

Een eeuw

Er zijn zo van die dieren waarvan je nooit en te nimmer zou hebben gedacht dat ze zo oud konden worden. Wist u bijvoorbeeld dat een Japanse reuzen- of spinkrab (Macrocheira kampferi) gemiddeld wel honderd jaar kan worden?

Cinema Navelpluis: Naklank

 

Heimwee naar grotere

Ach, wat heb ik toch heimwee naar grotere kranten wanneer ik de Frankfurter Allgemeine Zeitung of Die Zeit lees. Die hebben nog dat prachtformaat dat vroeger elk zichzelf respecterend dagblad had.

Mooie traditie

Over Lombardije gesproken, daar begon de mooie traditie van de Mariamaand. Bisschop Carolus Borromeus van Milaan koppelde daar ooit de meivieringen aan de Mariagebeden en al snel was in de Lombardische hoofdstad mei ieder jaar de Mariamaand. Vandaaruit heeft dat gebruik zich verspreid.

Nog immer onverklaard

Dat de Zwarte Dood in de veertiende eeuw een spoor van ravage trok door de wereld is bekend. Ook in Europa vielen er miljoenen en miljoenen slachtoffers. Minder bekend is dat een aantal streken op een raadselachtige manier vrijwel ongeschonden uit die pandemie kwam. Het is nog steeds niet verklaard hoe dat zo gekomen is. Polen, het is te zeggen het gebied waar nu zo’n beetje Polen ligt, bijvoorbeeld bleef quasi volledig gespaard. Ook West-Vlaanderen, de westelijke Pyreneeën en Lombardije ontsprongen de dans. En nog immer geen mens die weet waarom….

Met springinstructie

Toen ik Geertje vroeg of ze zich een springliedje kon herinneren zei ze onmiddellijk In spin, de bocht gaat in / Uit spuit, de bocht gaat uit. Dat herkende ik direct, want hoewel ik zelf nooit touwtje heb gesprongen hoorde ik dat in de vorige eeuw de meisjes in de buurt wel zingen. Enig speurwerk brengt er meer aan het licht. Ik trouw met een edelman, bedelman, dokter, pastoor, koning, keizer, schuttermajoor, soldaat, advocaat, kruidenier, officier. Waarbij het internet zelfs de instructie meegeeft dat er vanaf koning sneller gesprongen dient te worden. Evenmin kende ik Beertje, beertje, draai je om / Beertje, beertje, buig je krom / Beertje, beertje, zwaai met je hoed / Beertje, beertje, staat je goed.

Springliedjes

Bladerend in de Winkler Prins Encyclopaedie voor de vrouw, editie 1953, trof me in het lemma Touw- of touwtjespringen het woord springliedje. Het staat niet in onze Van Dale. Ik vind springliedje een erg leuk woord. Touwtjespringen een meisjesspel noemen mag anno 2023 natuurlijk niet meer. En een encyclopedie voor de vrouw is tegenwoordig waarschijnlijk helemaal uit den boze.

Cabiria

Tien jaar geleden, op 2 mei 2013 had ik het in de Mededelingen van het Centrum voor Documentatie en Reëvaluatie over Cabiria. Die ga ik weer eens op m’n gemakske bekijken….

http://mededelingen.over-blog.com/article-cinema-trivia-de-moeder-aller-spektakelfilms-117477675.html

Uit de kast (CXXXI): Hans van de Waarsenburg

Eens in de maand ga ik voor deze rubriek met de ogen dicht voor mijn poëziekast staan om daar een willekeurige bundel uit te nemen. Deze keer is dat De vergrijzing van Hans van de Waarsenburg (Nijgh & Van Ditmar, Den Haag/Rotterdam, 1972), waaruit ik gedicht 17 opensloeg:

ze komt terug met haar boodschappen
een handtasje vol vergeleken bij vroeger
iedere zaterdag is anders,
daarom misschien

vindt ze het niet zo vreemd
dat hij vaster dan anders
in zijn verschoten fauteuil plakt

lichtelijk onderuit gezakt
een wat dronken indruk maakt misschien
een soort ‘papa-slaapt-situatie’ van vroeger,
maar echter.

Hoge vensters

Een charmant misverstand vatte ooit bij mijn lief post: in Tilburg is er een Hoogvensestraat maar omdat de Mariaschool daar zulke hoge vensters had dacht zij als kind altijd dat die de Hoogvensterstraat heette. Tot zover dit Gemengd Bericht.

Bijna aaibaar (58)

 

Brons

Gedurende eeuwen, neen millennia hebben ze hier in de grond liggen wachten tot iemand hen van al dat zand zou ontdoen. Ik kan lang kijken naar deze wapens uit de late bronstijd, gevonden bij opgravingen in Nederviersel en Zandhoven….

Krenterige provincie

Hoewel het een bestuurslaag betreft die de facto één groot werkvoorzieningsschap is, waren er bakken met geld beschikbaar voor een nieuw provinciehuis in Antwerpen. Ik begrijp dan ook echt niet waarom voor de belettering aan de straatkant geen fatsoenlijk materiaal aangewend is: van de drie puntjes op de i ontbreken er reeds twee, en de enige e is al helemaal verdwenen….

Eigen/Aardig

Het van een bezem vervaardigd object van Marcel Mariën uit 1972 deed me denken aan een totem van een of andere inboorlingenstam in Donker (mag je dat zo nog zeggen?) Afrika. En we werden allebei getroffen door de stilistische gelijkenis tussen een titelloos schilderij (uit 1958) van Cel Overberghe en het opgravingsplan van de dienst archeologie voor de Cardijnstraat te Mol daaronder. Zomaar wat notities bij Eigen/Aardig, een grappige kleine confrontatie in het Antwerpse Provinciehuis tussen werken uit de eigen collectie en vondsten die werden gedaan bij opgravingen in de provincie. Een bij elkaar geraapt zootje, maar een léuk bij elkaar geraapt zootje. Tot 29 juli gratis te bezoeken op werkdagen van acht tot zes.

Agram

Weer iets opgestoken (raakte wel eens in verwarring bij het lezen van kranten van zo’n eeuw geleden): de oude Duitse naam voor Zagreb, de hoofdstad van Kroatië, is Agram.

Een mooie vondst

Tot mijn grote genoegen deed ik in het antiquariaat van De Slegte een mooie vondst: ik trof daar deze maandagochtend Ik leef dus ik zweef nog, de enige bundel van Hendrik Carette die ik nog niet had. Vermits hij een van mijn lievelingsdichters is doet deze aanschaf me dus éxtra deugd!

Een plaatje

Los van het feit dat het bijzonder smakelijke vruchten zijn, vind ik aardbeien immer een plaatje om te zien. Overigens zie ik dat ik me niet volledig correct uitdrukte: aardbeien zijn botanisch gesproken immers schíjnvruchten.

Liefdevol bijeen gehouden

Kwam deze ooit op een rommelmarkt verdwaalde klassenfoto’s weer tegen, in vier opeenvolgende jaren (1931-1934) gemaakt op de lagere Sint-Franciscusschool aan de Karel De Preterlei in Borgerhout. Een merkwaardige reeks, want het betreft met die vele regelmatig opduikende zelfde gezichtjes duidelijk een en dezelfde klas, die echter wel achtereenvolgens 17, 23, 25 en 12 meisjes telt. Wie zou deze opnamen zo lang liefdevol bijeen hebben gehouden? Het lijkt aannemelijk dat het een van de meisjes op de foto’s is geweest. En dan zou ze, naar we in alle redelijkheid aan mogen nemen, ook op álle vier de foto’s staan. Even gepuzzeld: volgens mij is het meisje dat op de foto uit 1931 bovenaan links staat het enige dat op de andere opnamen ook staat. In 1932 zit ze op de middelste rij tweede van rechts, in 1933 is ze de meest rechtse van de middelste rij, en in 1934 zit ze helemaal links.

Tussen 1 en 18

Bladerend in de Wielergids 2023 viel het me op dat er bij de UCI World en Pro Teams slechts twee ploegen zijn met alleen maar renners uit één land: Team Flanders-Baloise dat louter Belgische coureurs en Euskaltel-Euskadi dat alleen maar Spaanse en in bijzonderheid zelfs alleen maar Baskische renners onder contract heeft. Aan de andere kant van het spectrum heb je UAE Team Emirates en EF Education-Easypost die allebei niet minder dan 18 nationaliteiten in de ploeg hebben.

Komische humor

Ze hebben zich met hun onzalige Brexit natuurlijk zelf in alle vingers gesneden die ze maar hebben, maar hun typische gevoel voor humor hebben de Engelsen niet verloren….

Voetbrillen

‘Wat eigenaardig, een vóet in het uitstalraam van een opticien,’ dacht ik. ‘Misschien per ongeluk achtergelaten door de etaleur?’ Maar neen: in de etalage bleken er véél voeten uitgestald te zijn, dikwijls met een bril erop of ernaast. Waarom? Wat hebben voeten nu met bríllen te maken? De raadselen des levens kom je overal tegen.

Walscha

De Antwerpse Gemeentelijke Dienst Onderhoud Literaire Monumenten (AGDOLM) bestaat weliswaar niet maar zou zomaar in actie kunnen komen. De verschillende standbeelden die Wilfried Pas zaliger maakte van Antwerpse auteurs zijn stuk voor stuk geslaagd, maar ook al die jaren zwak beletterd. Van de beelden van bijvoorbeeld Willem Elsschot en Paul van Ostaijen vielen geregeld letters en/of cijfers (van de geboorte- en sterfjaren). En nu heet aan de Maarschalk Gerardstraat Gerard Walschap nog slechts Gerard Walscha….