Als een mythe

Een van de interessantste musea in Antwerpen is het Museum Mayer Van den Bergh hier om de hoek. Als ik er binnenwip ga ik ook altijd Pieter Bruegel de Oude’s Dulle Griet even ‘gedag zeggen’. Lees in Wim Hazeu’s biografie van hem dat Lucebert ook op deze plaats heeft gestaan en Dulle Griet bewonderde: “Een van die schilderijen die niet reproduceerbaar zijn, het heeft een ondefinieerbare dimensie en is daardoor als een mythe, een reële geestesverschijning.” Zeg dat Lucebert het gezegd heeft.

Uit de kast (LXXXVI): Frederik Lucien De Laere

Eens in de maand ga ik voor deze rubriek met de ogen dicht voor mijn poëziekast staan om daar een willekeurige bundel uit te nemen. Deze keer is dat Opabinia van Frederik Lucien De Laere (Uitgeverij Vrijdag, Antwerpen, 2019), waaruit ik op bladzijde 22 het gedicht Dreadnoughtus schrani opensloeg:

Met hun staarten knallen zij en zwepen zij op

brengen een boodschap door de geluidsmuur

aan vrouwelijke exemplaren die kilometers ver

opgewonden aan bladeren vreten.

De paartijd en de etenstijd

brengen de giganten bijeen, voor het verteren

slikken zij in steen voor steen

en gaan dan op het oerwoud af

in een reusachtige formatie.

De aarde davert bij elke stap, kreunt

onder het gewicht van pilaren en mest.

De bossen ondergaan een ultieme test,

een hoop op voortbestaan na de ravage.

Slanke lori

Hé, klaarblijkelijk was ik deze keer vlak na voedertijd in het nocturama want ineens kon ik de slanke lori op mijn gemakje bestuderen, die vlak voor me in dezelfde modus zijn maaltijd aan het verorberen was. Normaliter krijg je het grootogige diertje amper te zien.

Moeilijk herkenbaar

België heet Belgia in het Fins, Noors en Pools, Belgien in het Deens, Duits en Zweeds, La Belgique in het Frans, Bélgica in het Spaans en Belgio in het Italiaans. Overal herkenbaar lijkt me. Voor het herkennen van Duitsland in andere talen daarentegen moet je meer moeite doen: ons buurland heet Alemania in het Spaans, Niemcy in het Pools, Saksassa in het Fins en Tyskland in de Scandinavische talen.

Groetjes

Vroeger zou het dagen geduurd hebben omwille van brievenbussen die pas een dag later geleegd werden omdat de postauto net een minuut tevoren was gepasseerd en weekeinden, grenzen en oceanen die moesten worden gepasseerd maar dankzij de app zijn we binnen een mum van groeten uit het buitenland voorzien. Als oudste ben ik meer van de stabilitas loci maar mijn broer en zus zien er niet tegenop om hun huis ver achter zich te laten. Het zijn bloedverwanten van uitersten: Peter zit in Lyndonville aan Lake Ontario waar de Verenigde Staten ophouden met zicht op Canadees water (foto hieronder) terwijl Nell over de hoogste brug ter wereld, het Viaduc de Millau, rijdt….

En vroeger?

Sinds de culturele bezetting van ons continent door de Amerikanen spelen jongetjes cowboytje en indiaantje. Je zou bijna vergeten dat jongetjes ook voor de twintigste eeuw al hun fantasie kwijt moesten bij het ravotten, en ook wát ze zoal speelden. Riddertje? Ja. Soldaatje? Ja. Maar toch niet met een automatische vijand erbij. Riddertje en muzelmannetje? Nooit van gehoord. Soldaatje en burgerslachtoffertje? Evenmin. Die Yankees toch….

Wielerwoorden

In Het groot wielerwoordenrijmpjesboek legt Miel Vanstreels tal van wielertermen uit, die hij ook nog eens met rijmpjes illustreert. Het is een vermakelijk boekje. Ik erger me aan van die te zware zondagsfietsers die in hun Quicksteptruitje op hun helden willen lijken maar zwaar behaarde kuiten hebben. Ik ben het eens met Miel: Een man die gesoigneerd / wil pedaleren // moet hoe dan ook / z’n benen scheren. Vanstreels is zelf een verwoed coureur, maar hij kent zijn limieten hetgeen hij genadeloos beschrijft in versjes als Pedaleur de charme: Ik ben niet bepaald / een pedaleur de charme // wie mij ziet fietsen / roept spontaan Ocharme en Côte de la Redoute: Wat deed Miel V / op de Redoute? // Hij stapte af / en ging te voet. Een charmante uitgave van de beheerder van de blog Wielergedichten:

https://wielergedichten.blogspot.com/

Nieuwe ronde, nieuwe kansen

“Het is een aardig kind hoor, maar het speelt nooit buiten. Het zit de godganse dag maar te lezen. Kom, we brengen het naar de Tweedehands Kinderboetiek en we kijken of ze daar een leuker hebben.”

Openbaar zwembad

Mientje en Erika

Ik dacht altijd dat ze een hart ván prikkeldraad had, maar het valt mee. Niet dat haar hart  nu echt makkelijker hanteerbaar blijkt maar Blonde Mientje heeft een hart mét prikkeldraad: Blonde Mientje heeft een hart met prikkeldraad, / Blijf maar thuis .... prikkeldraad! Ik ken het liedje al uit mijn jongste jaren, pa neuriede het regelmatig. Het kwam daarstraks voorbij op de radio: https://www.youtube.com/watch?v=fcob7qnA_E4

Enig speurwerk leerde me dat het een vertaling is van het Duitse soldatenlied Erika, dat een heel wat vriendelijker tekst heeft: Auf der Heide blüht ein kleines Blümelein / und das heisst

Erika. / Heiss von hunderttausend kleinen Bienelein /  wird umschwärmt, Erika. En in het tweede couplet blijkt Erika behalve een bloemetje ook nog een meisje: In der Heimat wohnt ein kleines Mägdelein / und das heisst Erika. /  Dieses Mädel ist mein treues Schätzelein / und mein Glück, Erika. Het nummer werd geschreven door Herms Niel.

https://www.youtube.com/watch?v=D-cZVjSLhSE

Ook vrouwen mannelijk?

Ook een vrouwenelftal, zo valt me tijdens het huidige Wereldkampioenschap voetbal voor dames op, heet in het Duits Mannschaft. Je zou denken dat het Frauschaft zou zijn. Het is overigens dié, niet der Mannschaft. Dat dan weer wel.

Begrijpelijk

Het Kievitplein achter het Centraal Station hier heet voortaan Mediaplein. Begrijpelijk, want in de forse nieuwbouw die er momenteel verrijst vestigt zich dit najaar De Persgroep Publishing (DPP). Dat betekent dat de hoofdredactie van onder meer VTM, Het Laatste Nieuws, Story, Humo en De Morgen in Antwerpen neerstrijkt. DPP heeft ook heel wat eigendom in Nederland, waaronder QMusic, AT5, het Algemeen Dagblad, De Volkskrant, Trouw, Het Parool, BN/De Stem en De Gelderlander.

Fabelhaft

Duitstaligen hebben vaak één woord voor begrippen die wij moeten omschrijven. Een simpel voorbeeld: Dauerregen voor aanhoudende regen. Aan de andere kant van de oceaan, waar hij op vakantie is, merkte mijn broer Schottenfreude – German words for the human condition van Ben Schott op, met daarin onder veel meer één Duits woord voor de ervaring van de geur die je tegemoet komt in een nieuwe auto (Ik hoop dat het in deze kolom past): Kraftfahrzeugsinnenausstattungsneugeruchsgenuß….

Wit

Wat voor geur of kleur badschuim je ook gebruikt, in bad is het schuim gewoon áltijd wit! Tot zover dit Gemengd Bericht.

Klinkerleggers

Wie ervaring heeft met het leggen van klinkers kan onmiddellijk aan de slag, zo meldt een wervend biljet in de etalage van een nabij uitzendbureau hier aan de Frankrijklei. Om ervaren Scrabble-spelers niet teleur te stellen toch maar even dit: het gaat hier om het leggen van klinkers in betekenis 2 die de Van Dale geeft, hardgebakken steen, en niet om nummer 3, teken dat een vocaal representeert.

Het Rot

Veel mensen die niet in hartje Antwerpen wonen denken dat het er slecht toeven is voor liefhebbers van groen. Die hebben het mis! Onmiddellijk om de hoek hebben we de Kruidtuin en als we de leien oversteken zitten we in het Stadspark. Bovendien zijn er, als je ze weet te vinden, prachtige natuurgebieden nabij. Zo stopt de tram bij Klein Zwitserland in Mortsel, en houdt hij halt pal voor Het Rot, een formidabel domein recht tegenover de supermarkt waar ik regelmatig met plezier boodschappen doe. Je waant je daar direct ver weg van het stadsgewoel. Vanmiddag zag ik er vrijwel meteen een tjiftjaf. Mocht u zich afvragen hoe je zeker kunt weten dat je met een tjiftjaf te maken hebt, zijn naam is zijn geluid: tjiftjaf, tjiftjaf….

Radio Nostalgia

Mijn internautvriend Hans Mellendijk werpt me terug in de tijd met een foto die hij een kleine drie decennia geleden maakte in een coupé van de Nederlandse Spoorwegen. Vermoedelijk was het hem om het gezelschap (leden van een stichting met de ontroerende naam Eeuwig Erbarmen) te doen, maar ík ben blij dat hij dit treininterieur heeft weten te bewaren. Wat een nostalgie. Ik zié mezelf weer op zo’n bank zitten. Ik hóór het klepperen van die asbakjes weer. Ik rúik de verse Samsonshag en de Caballero zonder filter. Ah, wat waren dat een mooie (naar men ons nu wil doen geloven ongezonde) tijden. Ik ga eens kijken of ik Smoking Cigarettes van The Golden Earrings op YouTube kan vinden….

https://smelsslems.blogspot.com/2019/06/de-kusttram-nogmaals.html

Heerlijk vers

Heerlijk, de walnoten die Geertje meebracht van de markt. Ik dacht eigenlijk dat die er pas in de herfst waren, maar tegenwoordig zijn ze er klaarblijkelijk al in de zomer. Helemaal fijn!

Onderweg met de tram: De kust langs

Minstens zo leuk om voor je beeldscherm mee op reis te gaan als de Führerstandsmitfahrte zijn de Straßenbahnfahrte. Overal ter wereld heb je wel liefhebbers die het traject van bepaalde tramlijnen online zetten. Deze keer reed ik met de Kusttram mee van Knokke naar De Panne. Dat is, van zowat de grens met Zeeuws-Vlaanderen tot bijna in Duinkerke, de langste tramlijn ter wereld:

https://www.youtube.com/watch?v=ajnDmArEvXs

Leuke woorden

Biddeman, casotto, dokkaar, einze, fom, galjoot, harmuts, intang, kwikmedit, neutel, vlogvolger, weerkerk, zoetschaaf.

Van tweede naar eerste

Toen ik op maandag 17 november 1975 mijn verjaardag vierde was ik me er niet van bewust dat zulks voor de laatste keer gebeurde op de twééde dag van de week. Een jaar later werd in Genève internationaal afgesproken de maandag voortaan officieel als éérste dag van de week te beschouwen. Tot zover dit Gemengd Bericht.

Onlogisch

In zijn biografie van Lucebert schrijft Wim Hazeu dat de dichter in de zomer van 1953 in de Franse hoofdstad was: Zich in Parijs vestigen was geen optie. De kamernood was er nog groter dan in Nederland. Kousbroek, bijvoorbeeld, verhuisde in een periode van vier jaar elf keer. De logica daarvan ontgaat me: als er kamernood heerst zou je toch niet verwachten dat Kousbroek in vier jaar tijd élf kamers kon vinden?

Momentopname

Wat heb ik vandaag zoal ter culturele consumptie nabij? Wel: Lucebert – Biografie van Wim Hazeu, De laatste farao van François Schuiten, Jaco Van Dormael, Thomas Gunzig en Laurent Durieux, Vigor anorexia – Een misboek van Norbert De Beule en Introducing the hardline according to Terence Trent d’Arby.

De laatste farao

Wat een aangename verrassing: ik las dat er een fonkelnieuw album van Blake & Mortimer uit is waarvan ik niet wist dat het er aan zat te komen! Eind vorig jaar verscheen immers deel 1 van De vallei der onsterfelijken, en ik verwacht deel 2 eind dit jaar. Ineens is er nu, hors-série, De laatste farao. Een dik album van 92 bladzijden getekend door de onvolprezen François Schuiten die het scenario schreef met Thomas Gunzig en Jaco Van Dormael (regisseur van onder meer Toto le héros en het onvergetelijke Le huitième jour). De tekenstijl is een stuk realistischer dan De Klare Lijn die we in deze reeks gewend zijn, maar het is wat mij betreft een zeer geslaagd avontuur.

Froe froe

Ik begrijp Lucebert heel goed als hij het in zijn gedicht de elbe (uit van de afgrond en de luchtmens) heeft over de froe froe opvlucht van vogels. Zo klinkt het inderdaad als je een volkje op hoort vliegen: froe froe….

Hoger dan waar ook

Nederland heeft twee, België zelfs drie officiële talen. En dan zijn we daarnaast in de Lage Landen ook nog gewend geraakt aan het Papiamento, het Turks, het Jiddisch en aan de harde huigklanken van het Berbers. Toch is dat allemaal klein bier in vergelijking met Vanuatu. Daar worden nog ruim honderd talen gesproken. Het aantal talen per hoofd van de bevolking is in Vanuatu hoger dan in elk ander land ter wereld: er zijn 110 talen op 220.000 inwoners!

De Verborgen Hoek

Meesterrecensent Albert Hagenaars besteedt in De Verborgen Hoek uitgebreid aandacht aan mijn meest recente bundel Nederzettingen, en de verhouding daarvan tot eerder werk:

https://deverborgenhoek.blogspot.com/2019/06/bert-bevers-nederzettingen.html

Van op naar in?

Toen wij in Antwerpen kwamen wonen was een van de eerste taaleigenaardigheden die ons opvielen het gegeven dat mensen hier op en af de tram stappen, en niet in en uit. In die tijd reden er nog alleen maar PCC-tramstellen, die langzamerhand uit de vaart genomen worden. Daar moest (en: moet, want onder meer de 7 gebruikt die nog) je je echt op hijsen, en het was (is) hier en daar een hele klus om eruit af te dalen. In 1999 deden de lagevloertrams van het type Hermelijn, in 2015 die van het model Albatros de intrede. Ik vraag me af of jongere generaties Antwerpenaars die straks niet beter weten dan dat er alleen maar lagevloertrams zijn ook nog zeggen dat ze op en af de tram gaan….

Vaker open

De tempel van de god Janus in Rome was open ten tijde van oorlog en gesloten tijdens perioden van vrede. In de ganse Romeinse geschiedenis was de tempel maar vijf keer gesloten….

Veel geel

O, wat een prachtige collectie heeft het wielermuseum Koers bijeengebracht: 51 gele truien, ter gelegenheid van het feit dat Eddy Merckx een halve eeuw geleden voor het eerst de Ronde van Frankrijk won. Da’s 50 jaar geleden, maar het zijn er 51 omdat Eddy in 1969 rugnummer 51 droeg. Je hoeft niet eens per se lijfelijk naar het sympathieke museum in dat mooie Roeselare: je kunt de truien online bewonderen: https://merckx.koersmuseum.be/

Omkeerbaar

Altijd wanneer in de tram mijn oog erop valt bedenk ik me welk een intrigerende boodschap Opstaan voor iemand misstaat niemand eigenlijk is. Ze is namelijk omkeerbaar zónder haar boodschap te verliezen: Opstaan voor niemand misstaat iemand!

Mooie lettertypes (99)

Cinema Trivia: Eigenlijk een Belg

Ik heb altijd graag gekeken naar de films van Henry Hathaway. Eigenlijk had hij zijn eigen familiegeschiedenis eens moeten verfilmen, want ik ontdekte zojuist dat hij eigenlijk van hier afkomstig is en Henri de Fiennes heette. Hij was de kleinzoon van een Belgische markies die zich in 1862 in Californië vestigde nadat het hem niet was gelukt Hawaï als kolonie te verwerven voor koning Leopold I. Als dáár geen scenario voor een avonturenfilm in zat….

Verborgen grazer

Het is maar omdat de tram even wachtte voor het stoplicht dat het me dankzij een raampje dat openstond voor het eerst opviel dat er in het woord Zeeland een grote grazer verborgen zit….

Moeder en dochter

De nieuwe kleine gorilla Thandie in de Zoo groeit als kool. Ze is wel nog quasi vastgegroeid aan haar moeder Mayani. Zilverrug Maladi, de vader, is veelal in de nabijheid maar hij bemoeit zich niet met zijn dochter.

Ergernisloos eiland

Ik weet dat het tegenwoordig een bijzonder populaire toeristische bestemming is maar mij heeft het altijd maar een desolaat eiland geleken. Eén absoluut pluspunt blijkt IJsland echter wel te hebben: het land heeft geen (lees: géén) muggen!

Leuke verrassing

Welk een leuke verrassing: op Suara suara dari utara – Puisi Belanda di Bahasa Indonesia / Nederlandstalige poëzie in het Indonesisch prijkt sinds heden Penyair berpikir. Dat is de Indonesische vertaling, van Siti Wahyuningsih en Albert Hagenaars, van mijn vers De dichter peinst:

https://puisibelanda.blogspot.com/2019/06/bert-bevers-de-dichter-peinst.html

Uit de kast (LXXXV): Cees Nooteboom

Eens in de maand ga ik voor deze rubriek met de ogen dicht voor mijn poëziekast staan om daar een willekeurige bundel uit te nemen. Deze keer is dat Gesloten gedichten van Cees Nooteboom (Uitgeverij De Bezige Bij, Amsterdam, 1964), waaruit ik op bladzijde 50 het gedicht Hij is tijd opensloeg:

Een mooie beweging

is nog niet het vangen van wild

en de vertraagde beweging

blijft leeg hangen

rond de open plek van de prooi.

Ik zie vier poppen

een heeft er borsten

geen heeft er ogen.

Fraaie verschijning

Naar het schijnt komt hij in het ganse continent voor maar ik heb er nog nooit ook maar één in het wild gezien: de Europese bijeneter / Bienenfresser / European Bee Eater / Guèpier d’Europe (de Mereops apiaster) is een fraaie verschijning!

Geen literatuur

Vaak moet ik grinniken om de wijze waarop W.F. Hermans kort door de bocht kon gaan. Zo stelde hij in Monoloog van een anglofoob dat Engeland geen literatuur bezit. Wel zijn er, in de loop van vele eeuwen, volgens hem enkele meesterwerken geschreven: “Dit zijn: Shakespeare’s Richard III, Swifts Modest Proposal, Raspe’s Munchausen, Lewis’ Monk en Carroll’s Alice in Wonderland. Hierbij valt te bedenken dat Swift een Ier was, Raspe een Duitser, Lewis zijn meesterwerk niet in Engeland heeft geschreven maar in Den Haag, Carroll geen schrijver was maar een amateurfotograaf en Shakespeare nooit bestaan heeft.” Nou u weer!

Overdreven

Je hebt mensen die allergisch zijn voor gluten, voor melk, voor pinda’s, voor noten tout court. Het is dan ook erg beleefd als fabrikanten van voedingsproducten op de verpakking een waarschuwing plaatsen als Allergie-informatie: bevat pinda. Gemaakt in een bedrijf waarin ook noten worden verwerkt. Maar om die nou te plaatsen op een potje píndakaas?

De goede kant op

Twee eeuwen geleden kon 12% van de wereldbevolking lezen en schrijven. Het gaat de goede kant op. Wát ze lezen weet ik natuurlijk niet, maar steeds méér mensen kúnnen het: in 1960 was het percentage analfabeten nog 58%, nu nog slechts 14%! De gegevens ontleen ik aan de fascinerende en voor zover ik weet onbevooroordeelde website Our World In Data:

https://ourworldindata.org/literacy