Correcte woorden

Er zijn, kijk er de Van Dale maar op na, heel wat woorden die ook correct zijn als de leden ervan zijn verwisseld. Pompwater en waterpomp bijvoorbeeld. Of dierproef en proefdier. Appelpluk en plukappel. Boombloesem en bloesemboom. Drukkunst en kunstdruk. Ringzegel en zegelring. Pluimriet en rietpluim. Tot zover dit Gemengd Bericht.

Uit de kast (CV): Liesbeth Lagemaat

Toen ik voor deze rubriek weer voor de collectie dichtbundels ging staan om er met afgewende blik willekeurig een exemplaar uit te pikken, viel mijn hand op Vissenschild van Liesbeth Lagemaat (Wereldbibliotheek, Brantgum, 2020), waaruit ik met de ogen toe bladzijde 47 opsloeg, met daarop Het onafwendbare: Schender en geschondene:

Alles kijkt.
Alles hoort.
Alles wordt een oog.
Een oor.
En het oog begraaft zich.
En het oor.

Constanten

Zowel in België als in Nederland werden deze eeuw vijf verschillende clubs landskampioen voetbal. Zowel in België als in Nederland sedert 2000 twee clubs tién keer: Anderlecht en PSV. Ook in de meeste grote competities pakten sedert de eeuwwende vijf verschillende clubs de titel: In Duitsland, Spanje en Italië juichten daarvan respectievelijk Bayern München (14x), Barcelona (10) en Juventus (12) het vaakst. In Engeland waren er zes verschillende landskampioenen met Manchester United (8) als koploper. Of we de Franse ernstig een grote competitie kunnen noemen is voer voor discussie. Alleszins werden daarin sinds 2000 acht verschillende clubs kampioen, met Olympique Lyon en PSG met elk 7 titels als grootmachten.

Bayern München is dus sinds 2000 in de grote competities met 14 titels het meest succesvol. Bij de kleinere competities in buurlanden deed Celtic het in Schotland even goed: 14 titels, tegen slechts 6 van Glasgow Rangers. In Luxemburg is er pas écht een grote slokop: Jeunesse Esch en Fola Esch mochten zich elk twee keer en Grevenmacher één keer de beste ploeg van het groothertogdom noemen maar niet minder dan 15 keer ging de kampioensschaal naar F91 Dudelange.

Gastvrij, maar met mate

Talloze Hongaren ontvluchtten in 1956 hun land toen het Warschaupact de Hongaarse opstand de kop indrukte. En o, wat was het Nederland van de zuinige Willem Drees gastvrij. Maar liefst 1000 vluchtelingen mochten het land in, en na protest van een deel van de bevolking zelfs 2500. Later wilde Drees er nog eens 2000 opnemen maar op voorwaarde dat ze vervolgens naar Canada zouden emigreren. Ter vergelijking: België nam onmiddellijk meer dan 7000 Hongaarse vluchtelingen op. Tot zover dit Gemengd Bericht.

Boeiende vraag

Interessante vraag van Ernst Jünger: “Vraag me, staande voor een middelmatige afbeelding van de Judaskus, af: dat zwaard van Petrus dat hij daar trekt, zal hij toch wel steeds bij zich hebben gedragen – heeft Christus hem dus toegestaan zich daarmee te omgorden? Of heeft hij het Malchus uit de hand gerukt voordat hij hem raakte?” Las er Johannes 18:10 op na. Het was van de eerste paus: “Daarop trok Simon Petrus het zwaard dat hij bij zich had, raakte de knecht van de hogepriester en sloeg hem het rechteroor af.”

Expeditie

Zomaar weer een beetje propaganda voor een van de filmpjes waarop ik eigen werk breng, Expeditie meer in het bijzonder:

https://www.youtube.com/watch?v=LXt1Xa8f34g

Het verschil tussen man en vrouw....

 ....blijft fascinerend.

Vertaalfout

Oeps, daar zat de vertaler van Hergé’s Tintin au Congo, in 1930 ook gepubliceerd als Kuifje in Congo, er toch even naast. Ik snap het wel want in het Frans is noordoosten nord-est en noordwesten nord-ouest dus de fout is rap gemaakt maar de Canarische Eilanden liggen toch echt ten noordwésten van de Sahara….

Momentopname

Wat ik momenteel te lezen en te luisteren nabij heb: Boekenjacht – Verhalen uit de boekenwereld van Cornelis Jan Aarts, Chamber Symphony No. 2 van Arnold Schoenberg, Ontbinding van Piet Gerbrandy en English Settlement van XTC.

1959

De binnenplaats van Artilleriestraat 3 in Bergen op Zoom. Jaap Bevers met zijn zonen Bertie en Peter. De foto is niet zuiver, maar heeft toch een zeker je ne sais quoi, een flou artistique. Het is 1959. Wat keken we blij de toekomst tegemoet. Door de ether zweefden A Summer Place door het Percy Faith Orchestra en Sleep Walk van Santo & Johnny. Als we door de poort achter ons naar buiten en naar rechts stapten was ons uitzicht dat op de foto hieronder. Het was er verboden toegang voor automobielen, voor motoren, voor paard en wagen en voor handkarren. Kortom: je mocht er daar tenzij je fietste of liep niét in….

Cinema Navelpluis: Volle maan

 

Opgezocht: Albert

Bladerend in het Modern Woordenboek – Taalkundig Encyclopedisch Geïllustreerd, in 1937 uitgegeven door de N.V. Brepols in Turnhout, kom ik Karel Albert (1901-1987) tegen. Een (Antwerpse) componist van wie ik nog nooit had gehoord. Wat is encyclopedisch lezen toch een genot nu ook internet er is. Zou er iets van Albert op YouTube te beluisteren zijn? Jawel hoor, zijn Bloeiende Lotus bijvoorbeeld.

https://www.youtube.com/watch?v=3UpJIE4us1s

Hadden Adam en Eva een hond?

Het is niet echt duidelijk sinds wanneer de hond gedomesticeerd is. Al zou je afgaand op Fernand Cormon, eigenlijk Fernand-Anne Piestre (1845-1924), kunnen aannemen dat honden al sedert het begin der tijden huisdieren zijn. Of toch bíjna het begin der tijden want of Adam en Eva honden hadden is onbekend. De derde mens uit de Bijbelse geschiedenis echter had er wel: Cormon laat op zijn schilderij Cain (uit 1880) de eerste moordenaar gevolgd worden door diens familie en….honden.

Bijna aaibaar (25)

 

Geen vloeken van Haddock

Zomaar wat mooie vogelnamen: Bisschopstangare, blauwkapmotmot, braamsluiper, groefsnavelani, hamerkop, hazelhoen, kroeskoparassari, kuifzaagbek, letterwouw, maskergors, parelhalstortel, pompadoercotinga, roelroel, roestvleugeltiran, roodsnaveltok, trapvechtkwartel, vorkstaartscharrelaar, witkruinlawaaimaker, witwangstern, woudaapje, zilvertaling, zonneral. Het lijkt wel of Kapitein Haddock aan het vloeken is. Ik heb er echt niet één verzonnen….

Huren of kopen?

Ik vind het altijd interessant om in de statistieken van de EU te neuzen. Zo blijken Duitsers de grootste huurders te zijn. In Europa huren enkel de Zwitsers meer. Bijna 60 % van de Duitse bevolking huurt. Minder dan de helft bezit dus een eigen huis. Ter vergelijking: in Spanje bezit 80 % van de bevolking een eigen huis. De meerderheid van de bevolking in elke lidstaat van de EU leeft in een koopwoning, variërend van 51,4 % in Duitsland tot 96,8 % in Roemenië. Het gemiddelde in de EU 27 was 70,0 %. België zit daar met 72,7 % woningbezitters iets boven, Nederland met 69,4 % onder.

Vijf, geen vier

Mocht er een herdruk komen van het Bergs Monumentenboek – Monumentale architectuur in Bergen op Zoom (Mijn geboortestad telt niet minder dan 304 Rijks- en 440 lokale monumenten) dan moet er op bladzijde 113 iets worden gecorrigeerd: ‘Op de rand van het dak van het kerkgebouw (de Heilig Hartkerk waar ik vele jaren misdienaar en acoliet was) bevindt zich een omlopende balustrade. Elk van de acht zijden van de koepel heeft drie vensters met daarboven vier blinde nissen,’ staat er in de omschrijving. Op de foto ernaast is pertang duidelijk te zien dat het víjf blinde nissen zijn….

Stamboomvondstje

In het huidige bestaan is Geertje de belangrijkste vrouw in mijn leven. Ik was haast vergeten dat ik dankzij speurwerk van mijn broer, die de familiestamboom helder probeert te krijgen, leerde dat een eerdere Lambertus Bevers ook al een Geertje nabij heeft gehad, zij het niet als lief maar als moeder: die Lambertus werd gedoopt als zoon van ene Laurens Wilm Bevers en diens gade Geertje (Dirk is nog wel, de achternaam niet leesbaar).

Gelijk

Ik kan het alleen maar hartgrondig eens zijn met Jan Rodts’ aantekeningen bij de Troglodytes troglodytes: ‘De winterkoning verraadt zijn aanwezigheid vaak door zijn luide, explosieve en melodieuze zang met knetterende trillers, rollers en hoge noten. Het is verbazingwekkend dat zo’n klein vogeltje (Bij ons is alleen de goudhaan kleiner) wel 90 decibel kan produceren waardoor het op een afstand van 500 meter nog gehoord kan worden.’

https://www.youtube.com/watch?v=eg9_c_0in5I

Het nut van melken

Fascinerend is ook hoe Vaclav Smil uitlegt hoe alle nieuwgeborenen lactase aanmaken, het enzym dat nodig is voor de vertering van lactose, de suiker in moedermelk. Na de kindertijd verandert het vermogen om melk te verteren echter. Het vermogen om lactose te verteren blijft intact bij traditioneel veehoudende volken, maar verzwakt of verdwijnt in samenlevingen waar geen melkdieren worden gehouden waardoor lactose-intolerante populaties worden omringd door melkdrinkers zoals de paardenmelk drinkende Mongoliërs en de jakmelk drinkende Tibetanen ten noorden en westen van de Chinezen, die helemaal geen melk drinken.

Minder wijn

Goh, ik leer van Smil ook dat in Frankrijk, toch het traditionele wijnland bij uitstek, steeds minder wijn wordt gedronken. In 1850 dronk een gemiddelde Fransman nog 121 liter per jaar, nu nog amper 40. En dat terwijl ik me de Fransen toch nog steeds voorstel als lieden met een fles wijn binnen handbereik, zoals de raboteurs van Gustave Caillebotte die zelfs bij het schaven van parket een slok in de buurt willen.

Cijfers liegen niet

In zijn boek Cijfers liegen niet – 71 dingen die je over de wereld moet weten tekent Vaclav Smil, professor aan de Universiteit van Manitoba, uit dat Japan onherroepelijk in de problemen gaat komen omdat het huidige inwonertal zonder immigratie (waar Japanners tegen zijn) in 2050 nog slechts uit 97 miljoen mensen bestaat, tegen nu nog 127 miljoen. Smil vraagt zich af wie over drie decennia in het land van de Rijzende Zon de uitgebreide en efficiënte transportinfrastructuur gaat onderhouden, of de miljoenen ouderen gaat verzorgen: In 2050 zullen er meer mensen van boven de 80 zijn dan kinderen. Benieuwd hoe Nippon dat op gaat lossen.

 

Sterk

Goh, dat is sterk: pakte in de werkkamer willekeurig wat cd’s van de plank klassieke religieuze muziek en laten die nu alle drie van een Póólse componist zijn. Requiem for a friend van Zbigniew Preisner, Te Deum van Krzysztof Penderecki en Beatus vir van Henryk Górecki. Ik moest denken aan de keer dat ik het boodschappenlijstje raadpleegde waarop zonder opzet opeenvolgend drié woorden die met sp begonnen waren genoteerd: spinazie, spaghetti en spruitjes.

Onderweg met de tram: Lijn 10 in Ludwigshafen

In Ludwigshafen rijdt, volledig aan de linkerkant van de Rijn, Lijn 10 heen en weer tussen de stadsdelen Friesenheim en Luitpoldhafen.

https://www.youtube.com/watch?v=MHJbAMQdge4

Lang m/v

De langste mannen leven in Nederland, België, Estland, Letland en Denemarken. Wat ik nu zo vreemd vind is dat de Top 5 van ‘leveranciers’ van de langste vrouwen niet, hetgeen ik verwacht had, dezelfde is. Neen, de langste vrouwen komen uit Letland, Nederland, Estland, Tsjechië en Servië.

Kijk, kijk....

En óf de vogeltjes die op en rond onze cour wonen weten dat we een nestkastje op ons balkon hebben gehangen. Vanmorgen kwam er een winterkoninkje poolshoogte nemen, en nu zit er een koolmeesje op….

Handig voor dankbare mensen

Een handig kaartje voor dankbare mensen: het toont hoe je in de verschillende talen op ons continent Dank je moet zeggen….

De losprijs van de wederkeer

In Tilburg werd aan de immer lezenswaardig Fleurs du mal mijn gedicht De losprijs van de wederkeer toegevoegd.

https://fleursdumal.nl/mag/bert-bevers-de-losprijs-van-de-wederkeer

Witte

Er zijn in het verre buitenland meer premiers met een Nederlandse naam geweest. Zo was graaf Sergius Witte van 6 november 1905 tot 5 mei 1906 premier van het immense Rusland.

Premiernaam

Verspreid over drie decennia leidde in de vorige eeuw Dirk Jan de Geer twee Nederlandse regeringen. De Geer lijkt een echte premiernaam: van 20 maart 1876 tot 19 april 1880 was ook ene Louis de Geer sr. (bovenste foto) premier. Niet van Nederland, maar van …. Zweden.

Ruime bierkeuze in Rusland

Dat Heineken wereldwijd bekend is weet ik, maar het verbaasde me om – ik deed mee boodschappen met een vlogster – te zien dat in Russische supermarkten ook Hoegaarden en Kriek en het onvolprezen Grolsch te koop zijn. En dat er gewoon Hoegaarden en Kriek in Latijns schrift op het etiket staat, niet in Cyrillisch. Een Hoegaarden kost er 67,99 roebel (0,81 euro), een Kriek 86,99 roebel en een Grolsch 179 roebel. Het goedkoopste Russische pintje kost 29,99 roebel voor een halve liter.

https://www.youtube.com/watch?v=WyaTQ0w0ZHI

Honkvast

Belgen hebben een spreekwoordelijke baksteen in de maag, en vinden het erg belangrijk om dicht bij het ouderlijk huis te wonen. De ‘woonladder’ in België: eerst wordt een appartement gehuurd, dan een starterswoning gekocht en dan een groter permanent huis. Eenmaal daar verhuist de gemiddelde Belg enkel als het moet. Als hij scheidt bijvoorbeeld, zijn job verliest of naar een rusthuis gaat. In weinig landen wordt zo weinig verhuisd als in België.

Het aantal keren dat een mens verhuist verschilt per land opmerkelijk. Zo verhuist een Duitser in zijn leven gemiddeld 6 keer, een Nederlander volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek 7 keer en een inwoner van het Verenigd Koninkrijk 8 keer. In de Verenigde Staten van Noord-Amerika is dat zelfs 11,7 keer. Nadat we ons eerste huis, dat met de zeven ramen op het eerste verdiep rechts op de foto, verlieten verhuisden wij 4 keer. Wat dat aangaat zijn we dus eerder Belgen.

Aardappelliefhebbers

Het Duits heeft dikwijls één woord waar wij er meer nodig hebben. Regen die lang aanhoudt bijvoorbeeld is Dauerregen, en extra sneeuw Neuschnee. Ze hebben zelfs een woord van 37 letters als ze van je willen weten hoe jij je aardappelen het liefst bereidt: ‘Was ist deine Lieblingskartoffelzubereitungsmethode?’

Links of rechts?

Nou heb ik de avonturen van Kuifje toch al bijna mijn hele leven in de kast, maar voor het eerst vraag ik me af of hij links of rechts is. In Het gebroken oor heeft hij zijn pistool namelijk eerst in de rechter-, en verderop in het album in de linkerhand. Dat viel me nu pas voor het eerst op.  

Wat verder bladerwerk legt nog meer onduidelijkheid bloot. Zo heeft hij in De scepter van Ottokar de telefoon in zijn rechterhand, maar in Het zwarte goud in zijn linker. Om hem met zijn réchter weg te leggen. Ook in Het geheim van de Eenhoorn heeft hij (zie hieronder) de hoorn eerst links vast, en dan rechts. Merkwaardig.

 

Leuke woorden

Bufteen, deutel, eikpoes, faribool, guimpe, kribbebijter, mots, opdooi, pampoesje, starets, toddik, weerder, zundgat.

Universeel woord

Sommige woorden zijn, toch zeker wat klank aangaat, echt universeel. Neem poef. Op de een of andere manier vond ik dat altijd een typisch Nederlands woord, maar neen. Het zitkussen heet in het Engels, Frans, Italiaans en Tsjechisch pouf, in het Deens, Pools, Russisch en Turks een puf en in het Duits, Noors en Zweeds een puff.  De uitspraak is overal dezelfde!

Inhaalslag

Albanië, Andorra, Bulgarije, Hongarije, Italië, Liechtenstein, Luxemburg, Nederland, Roemenië, Spanje, Rusland, Wit-Rusland en Zweden. En o ja, Vaticaanstad. Ziehier de Europese landen die nog nooit een vrouwelijke president of regeringsleider hebben gehad. In Luxemburg is premier Xavier Bettel wel openlijk homoseksueel, hetgeen in België (dat later Sophie Wilmès als eerste vrouwelijke premier had) eerder Elio di Rupo was. Ik heb het nagekeken en alle andere staten op ons continent kenden al ooit een vrouwelijke president of regeringsleider. Ook Polen en Turkije, zelfs het zo machistische Frankrijk. Ook Georgië, Kosovo, Moldavië en zelfs Transnistrië. Het is maar om aan te geven dat 13 (van Vaticaanstad hoef je er geen te verwachten) Europese landen waaronder Nederland nog een zekere inhaalslag op het vlak van emancipatie hebben te maken.

Cinema Navelpluis: Lege roltrap

 

Een oude weerwijsheid

In januari mag het vriezen,

de stenen uit de grond.

De boer zal dan niet kniezen,

maar vindt dat heel gezond.