De angst voor vergetelheid

Bij Cyrille Offermans lees ik in zijn zeer lezenswaardige essaybundel Midden in het onbewoonbare over een oude Egyptische mythe volgens welke de uitvinding van het schrift niet de beloofde ‘toverdrank voor het geheugen en het verstand’ zou zijn, maar, integendeel ‘vergetelheid zal doen ontstaan’, aangezien de verbreiding van het schrift gepaard zou gaan met een verwaarlozing van de oefening van het geheugen. Vergelijkbaar eigenlijk met de angst die de uitvinding van de boekdrukkunst her en der teweegbracht, en met de moderne bezorgdheid over de effecten van het computergebruik op de jongste geslachten. De mensheid verveelt zich niet gemakkelijk….

Cinema Trivia: Columbo-overlevers

Ik zag een actrice van wie ik me afvroeg “Waar kèn ik die ook weer van?” Het bleek Susan Clark, in 1971 de moordenares in de Columbo-episode Lady In Waiting. Ze leeft nog, en is er nu 82. Eens nagekeken of er nog meer van de vele acteurs die in Columbo de moordenaar speelden in leven zijn. Ja. George Hamilton (A Deadly State Of Mind uit 1975) is 85. Hector Elizondo (A Case Of Immunity uit 1975) is 88. William Shatner (Fade In To Murder uit 1976) en Vera Miles (Lovely But Lethal uit 1973) zijn 94 en Dick Van Dyke (Negative Reaction uit 1974) is zelfs al 99. Deo volente wordt hij dit jaar 100.

Vroeger leukere

Ik mocht in mijn vorige Gemengd Bericht nog wel opmerken dat er vroeger leukere automobielen rondreden: het kruispunt waarop ik uitkijk wordt afgezet door een paar zwaantjes en wát nadert er? Een kolonne oldtimers, waaronder enkele beeldschone exemplaren. Vooral die dichte zwarte (een Studebaker?) vind ik mooi. Daar had ik misschien nog wel een rijbewijs voor willen halen….

Uit een oude doos

Een foto uit mijn geboortestad Bergen op Zoom die ik nooit eerder zag. Welk een leuke automobielen reden er vroeger toch rond. Waarom zijn ze zulke modellen eigenlijk niet blijven maken? Het bovenhuis waar preciés die paal voor staat was trouwens vijftig jaar geleden onze eerste woning.

Ouderwetsch handwerk

Kwam in een bloemlezing (Honderd dichters, in 1974 samengesteld door Julien Vangansbeke en verschenen bij Yang in Gent) nog een ouderwetsch uitleenformulier tegen. Voor mijn jonge lezers: de registratie van wie wat meenam uit de bibliotheek (ondertussen al lang geautomatiseerd) is heel lang handwerk geweest. Overigens werd een dichtbundel destijds in Kortrijk nog behoorlijk vaak uit de kast gehaald….

In een vreemde competitie

De voetbalvereniging FC Büsingen komt weliswaar slechts uit in de zeer bescheiden Vierde Liga van het Fußbalverband Region Zürich, maar de club uit de volledig door Zwitserland omgeven Duitse gemeente is de énige Duitse club die in de Zwitserse competitie speelt. Op hun website luidt het Wir sind der deutsche Fussballverein in der Schweiz und der schweizerische Fussballclub in Deutschland.

In Zelenogradsk

In Zelenogradsk, een badstadje aan de Oostzee in de Russische oblast Kaliningrad, wordt de aanwezigheid van poezen in het straatbeeld gewaardeerd. Ze mogen wel niet zomaar overal oversteken….

Die foto moet hij gezien hebben

Welke stripliefhebber kent de haaivormige onderzeeër uit het Kuifje-avontuur De schat van Scharlaken Rackham, uit 1944, niét? Als we auteur Hergé mogen geloven betreft het een uitvinding van Trifonius Zonnebloem, professor. Maar wát publiceerde een Duits tijdschrift reeds in de dertiger jaren van de vorige eeuw?

Blij met de bij

Het Rubenshuis is, nog tot 2030, in verbouwing maar de tuin ervan is langs de nieuwe ingang aan Hopland wel al toegankelijk. Een erg mooie tuin. En héél belangrijk: een zeer bijrijke tuin. In deze (door pesticiden en Aziatische hoornaars veroorzaakte) barre tijden voor de vliesvleugeligen is het verheugend te zien hoe massaal ze zich hier midden in de stad op hun gemak voelen. Ik bekeek uitgebreid hoe een bij zich haast wellustig door de groeisels van de kardoen (cynara cardunculus) snoepte.

Jonassen

Bladerend in de Tour de France-gids valt me een eigenaardigheid, die niets met wielrennen te maken heeft, op: van de 228 coureurs die voor deelname aan deze editie van la Grande Boucle werden ingeschreven dragen er maar liefst viér de voornaam Jonas. Dat vind ik veel. Ik ken niet één Jonas. De ouders van Abrahamsen, Rickaert, Rutsch en Vingegaard doopten hun later wielrennende zonen onafhankelijk van elkaar Jonas. Er zijn ook (De Buyst, Philipsen en Stuyven) drie Jaspers. Niet één deelnemer draagt de eenvoudige doch sterke naam Jan. Met mijn voornaamgenoot Van Lerberghe rijdt er wel een Bert mee.

Hè, lekker....

Wanneer het een tijdje droog en warm is geweest, en er eindelijk een verlossende stortbui is gevallen zie je de natuur opgelucht ademhalen. “Hè, lekker,” zie je deze gevederde vrienden bijna denken wanneer ze in een verse plas zitten te badderen…

Bijna aaibaar (85)

 

Wat een eigenaardig volk toch

Het frappeerde me weer eens welk een eigenaardig volk de Fransen toch zijn. Ook op linguïstisch gebied. In het Nederlands waarschuwen we ervoor dat, bijvoorbeeld, het betreden van de sporen levensgevaarlijk is. In het Deens is het livstruende, in het Duits lebensgefährlich, in het Engels dangerous to life en in het Italiaans pericoloso di vita. Leven, liv, Leben, life en vita worden bedreigd. En wat zeggen de Fransen? Danger de mort.

Momentopname

De nabije cultuurdragers zijn momenteel Rebellen van Hedwig Speliers, Poor Things van Yorgos Lanthimos, Dansen als de meeuwen van Tijs Goldschmidt en Vlek als levenswerk – Lucebert op papier van Cyrille Offermans.

Over temperatuurafhankelijkheid

Wanneer er in dierentuinen krokodilleneieren zijn, zo leerde ik van het aangename ARD-programma Giraffe, Erdmännchen & Co, kunnen de verzorgers zélf bepalen welke sekse ze uit laten komen! Op de een of andere manier hebben ze namelijk ontdekt dat wanneer ze de eieren in de broedruimtes tot 34 graden Celsius verwarmen er alléén maar vrouwtjes uitkomen, en wanneer ze boven de 35 graden Celsius stoken er alleen maar mannetjes uit de schaal zullen kruipen. Bizar.

Wat een kerel....

In deze mooie Tour de France-dagen is het altijd leuk snuisteren in de lijstjes omtrent deze koers. Iedere Nederlandse wielerliefhebber weet dat Jan Janssen, in 1968 was dat, de Ronde won. Minder in het geheugen liggen echter de drie groene truien die hij óók veroverde (1964, 1965 en 1967). Er zijn nog wel renners die twee kleuren binnen reven: Laurent Jalabert bijvoorbeeld (twee keer de groene, twee keer de bolletjestrui) en Chris Froome, Jonas Vingegaard en Tadej Pogacar (geel en bollen). Bernard Hinault won vijf keer de Tour. In 1979 veroverde hij geel en groen, en in 1986 de bergtrui. Maar er is er maar één die alle drie de truien in één jaar won. Wie anders dan Eddy Merckx (80 ondertussen. Vijf keer geel, drie keer groen en twee keer de bollen)? In 1969 won hij ze alle drie! Eddy ligt momenteel hier in Antwerpen in het ziekenhuis voor weer een heupoperatie. Dat hij maar snel mag herstellen.

Geboeide kinderen

Het is aardig om vast te stellen dat de tentoonstelling Nachtreis van Hans Op de Beeck (nog tot 17 augustus te bekijken in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen) ook jongere bezoekers bijzonder aanspreekt. De expositie eindigt in de laatste zaal ervan met de doorlopende vertoning van Staging Silence, een video van 44 minuten waarin twee paar anonieme handen fictieve interieurs en landschappen maken van alledaagse voorwerpen. En ook die film weet kinderen te boeien. Zelfs na de rondgang door Nachtreis kijken velen ervan gefascineerd naar Staging Silence. Ik durf Op de Beecks project van harte aan te bevelen.

Een jong meubel

Al is het al tijden geleden dat ik nog eens biechtte – maar dat doet er hier niet toe – heb ik de biecht altijd een mooi, zinvol sacrament gevonden. Psychotherapie? Dat was geen katholieke uitvinding. Wat ik pas vrij laat leerde was dat de biechtstóel een relatief jong ‘meubel’ is. In 1565, toen de Moederkerk dus al aan haar zestiende eeuw bezig was, besloot het Concilie van Milaan om een tabella in te voeren. Dit paneel tussen biechteling en biechtvader was de aanzet tot de biechtstoel die ‘pas’ vanaf 1607 algemeen in zwang geraakte. Paulus V was toen paus.

Te kleine oplage

We weten dat uitgevers hun best doen hun waren aan te prijzen. Dat deed ook de Brugse Uitgeverij Cultura begin jaren veertig. Die vond dat Heervaart, de nieuwe bundel van Ferdinand Vercnocke, ‘in het bezit van iedere Vlaming dient te komen’. Op zo’n boodschap moet je wel je oplage afstemmen natuurlijk, want stel dat iedere Vlaming zich een exemplaar aan had willen schaffen....Van Heervaart werden echter slechts 834 exemplaren op de markt gebracht.

Grinnikend om flauwekul

Moest grinniken toen ik de argumentatie teruglas waarmee Patrick Janssens (toen partijvoorzitter, later burgemeester van Antwerpen, vervolgens iets vaags bij voetbalclub KRC Genk, daar in opspraak geraakt, ondertussen schepen in Antwerpen) destijds het nieuwe logo van zijn socialisten introduceerde: Rood, wit en zwart vormen een sterke kleurencombinatie. Rood is de dominante kleur in het logo, het vuurrood van het socialisme. Zwart staat voor durf, radicaal en hard indien nodig. De combinatie van zwart en rood staat voor het militante van de socialistische beweging en nog zo wat van die quasi-intellectuele (Janssens komt uit de reclamewereld) flauwekul. Met nagenoeg dezelfde terminologie had hij de hakenkruisvlag kunnen introduceren….

Mooi bewaard verleden

Op mijn gemakske de Kipdorppoort, vroeger naast de Keizerspoort één van de twee hoofdtoegangen tot de stad Antwerpen, eens staan bekijken. Bij de aanleg van de kruising bij het Operaplein werden de resten van het zestiende eeuwse Kipdorpbastion en de Kipdorpbrug door de stadsarcheologen knap geconserveerd. Er lopen nu tunnels langs de oude stadsmuur. Het is een goede zaak dat de resten zo mooi geïntegreerd in het geheel voor het nageslacht bewaard blijven.

Niet altijd enkelvoud

Ik dacht altijd dat speelgoed een singulare tantum was, maar dat is klaarblijkelijk niet immer zo geweest als ik af mag gaan op een oude opname waarop Speelgoederen te lezen is.

Nabije flora

Fijn nabij is ons de Kruidtuin. Wanneer ik van de bakker of de krantenwinkel kom knipoogt het groen ervan me uitnodigend tegemoet. Nog iets dichter bij deze werkplek (nog geen meter rechts van me) bezorgt ook ons balkontuintje me het gevoel nog enige band met de natuur te hebben.

Tableau de la troupe

Na afloop van de première van Vanitas werd indertijd in Kinepolis deze tableau de la troupe van acteurs, figuranten, technici en andere medewerkers gemaakt. Van links naar rechts Philip Jadin (focus puller), Tobias Spierenburg (componist en co-regisseur), Renato Brabants, Alexander Van Mael (public relations), Willemijn de Kreij (executive producer), Oscar Spierenburg (regisseur), Manon Verbeeck, Dirk Roodhooft, Laura Verlinden, Céline Verbeeck, Bert Bevers, Peter Holvoet-Hanssen en (liggend) Pjeroo Roobjee.

Een figurantenrol

Voor een jongen die, met zijn vader achter de projector, min of meer opgroeide in de bioscoop blijft het bijzonder zijn naam op de aftiteling te zien. Dat gebeurde een aantal keren nu ik al een figurantenrol mocht vervullen in De veer van César, Vanitas en Alias Wolf. Ik was zeker niet de enige dichter die in deze producties in beeld kwam: er werd aan deze films uit literaire hoek ook meegewerkt door onder anderen Richard Foqué, Peter Holvoet-Hanssen, Guido Lauwaert, Tony Rombouts, Pjeroo Roobjee, Michaël Vandebril en Frank De Vos.

Leuke woorden

Beenveeg, cementsluierverwijderaar, koema, loeg, moelje, overbos, pommelkap, spen, troeboek, vadde, waring.

Nooit 1

De allereerste single die ik (à ƒ 4,25) kocht was hun I’m A Boy. Heel verrassend vind ik het gegeven dat The Who, toch een invloedrijke en succesvolle popgroep, nooit een nummer 1-hit heeft gehad. Niet bij ons, niet in Amerika en zelfs niet in het eigen Engeland. Ze scoorden daar niet minder dan 14 Top 10-hits, maar bereikten nimmer (ergens) de hoogste positie.

Cinema Trivia: Elvis' mooie moeder

Bladerend in Silent Screen (blijkens de aantekening voorin gekocht bij De Slegte in Antwerpen, toen nog op de Meir, 15/6/1976 – we hebben het boek dus al meer dan 49 jaar) kom ik een van de schoonste actrices van het oude Hollywood weer eens tegen, Dolores del Rio. Zij speelde onder veel meer de mooie moeder van Elvis Presley in Flaming Star, diens enige fatsoenlijke film. Maar reeds veel eerder acteerde zij ook al in de tijd van de stomme film. In 1928 in Ramona bijvoorbeeld. De dialogen werden daarin nog met tussenteksten in beeld gebracht, maar het door Dolores gezongen titelnummer was wél ‘in geluid’. Het is het origineel van de wereldhit die de brave Blue Diamonds er in 1961 mee scoorden:

https://www.youtube.com/watch?v=7WXASMlUvV8

Samenvloeiing

Wat ik immer wonderlijk vind is hoe anders van tint nabij water kan zijn. Toen ik eens op de punt van Deutches Eck in Koblenz stond viel me zeer duidelijk op dat de Rijn en de Moezel, die daar in haar grotere zus stroomt, verschillend van kleur zijn. De Moezel is beduidend donkerder. De naam Koblenz komt overigens van het Latijnse confluentia, dat samenvloeiing betekent. Maar dat geheel terzijde.

Uit de kast (CLVII): Lucebert

Eens in de maand ga ik voor deze rubriek met de ogen dicht voor mijn poëziekast staan om daar een willekeurige bundel uit te nemen. Deze keer is dat de amsterdamse school van lucebert (Uitgeverij A.A.M. Stols, Den Haag, 1955), waaruit ik bladzijde 17 met daarop IX opensloeg:

De minnaar hij blijft bij zijn meisje
Ook als de reis vochtig en alleen de koepee
Leeg en van zandsteen is de slijtage

Alleen het bukkend geluk gaat naar geluk
D’extaze na het eten van vanille-ijs
De poëzie omhelst in het vers de poëzie
En de pijn hij prijst
De pijn prijst de pijn

Verschil moet er zijn

Paarden, verschil moet er zijn, hebben meer tanden dan mensen. Onze soort moet het stellen met 32 stuks. Het merkwaardige is echter dat er in deze materie niet alleen een verschil is tussen mensen en paarden maar ook tussen paarden onderling: merries hebben 36  tanden, hengsten 40.

Zonsondergang met lief

Natuurlijk weten we wel dat er ieder etmaal een ís, maar als stadse mensen zijn wij er niet aan gewend een zonsondergang te zién. Wanneer we aan zee verblijven kijken we dus op ons gemakske tot onze grote warmteverstrekker echt volledig achter de horizon verdwenen is….

Sprankelend

De gebroeders Ron en Russell Mael zijn inmiddels respectievelijk 79 en 76, maar ze zijn nog immer uitermate geloofwaardig bezig met hun Sparks. Ik ben al een halve eeuw liefhebber van hun eigenzinnige intelligente popmuziek. Hun jongste album Mad! is momenteel zeer succesvol, en hun sprankelende catalogus wordt ook door de jongere generaties ontsloten en gewaardeerd. Tegen de 80 lopen, en artistiek gezien relevant blijven. Het kán, Mick Jagger en consorten! Wat me vandaag opviel is hoe Ron en Russell zich regelmatig laten inspireren door dagdagelijkse dingen als een rugzak, een gsm, een lift of een grasmaaier. Kijk op YouTube maar eens naar de nummers JanSport Backpack, iPhone, Escalator of Lawnmower. Wat die laatste song betreft weze u gewaarschuwd: die blijft wel een paar dagen in je hoofd zitten. Lalala, lalala, lalala laláála….

Dubbele v

Er zullen, dat bedenk ik me bij het lezen in Cyrille Offermans’ Midden in het onbewoonbare, in onze taal niet veel (of het zou moeten gaan om vergelijkbare die vertalers van schrijvers als Boelgakov, Nabokov ja zelfs Jerofejev aanduiden) woorden zijn met daarin twee v’s achter elkaar zoals Platonovvertaler.

Onsnugger

Het Franse leger, toch al niet bijzonder snugger, had in het begin van de Groote Oorlog heel wat slachtoffers uit kunnen sparen als het zich aan de Moderne Tijd had aangepast. Waar de Duitsers ten strijde trokken in Feldgrau, en de Britten in kaki, bleven de Fransen vasthouden (Le pantalon rouge, c’est la France!) aan de rode kepies, blauwe jassen en rode broeken uit de tijd dat de schootsafstand van geweren hoogstens tweehonderd passen bedroeg en op korte afstand van elkaar vechtende legers geen reden hadden om zich voor elkaar te verbergen. In 1914 echter werden er door de vijand geavanceerde machinegeweren gebruikt. De Duitsers moeten zich op de kermis hebben gewaand….

Een afkorting

Nou dacht ik toch altijd dat een vlizotrap genoemd was naar de fabriek waar die gemaakt was, dat het een mérknaam was. Steek nu – bladerend in de Van Dale – pas op, een mens is nooit te oud om te leren, dat het een afkorting is: van vliering-zoldertrap. Moest daarbij uiteraard denken aan de illustraties die mijn betreurde vriend Ron Scherpennisse maakte voor een van onze coproducties, Monoloog van een zolder:

https://beversenscherpenisse.blogspot.com/search?q=monoloog

Verontschuldigingen aanvaard

Nog even iets over Liechtenstein. Dat landje heeft geen leger. Grote buur Zwitserland wel. Dat zorgt wel eens voor ‘grensconflicten’. In maart 2007 raakte tijdens een nachtelijke oefening een Zwitserse compagnie de weg kwijt door het slechte weer. Doordat de 171 Helvetische soldaten een verkeerde afslag namen, kwamen ze twee kilometer ‘diep’ in Liechtenstein terecht. De Zwitserse autoriteiten lichtten de Liechtensteinse over de situatie in, en boden hun verontschuldigingen aan. Het vorstendommetje aanvaardde die, en deed er niet moeilijk over. Vooral ook omdat niemand er ook maar iets van de 'invasie' had gemerkt. 

Zelf pas derde

Het land met het hoogste percentage mensen dat het Duits als eerste taal heeft is niét, zoals je zou verwachten, Duitsland. Het is het hoogst (91.5%) in Liechtenstein. Duitsland komt zelfs niet op de tweede plaats, die is voor Oostenrijk (Oostenrijk 88.6%, Duitsland 84.8%). Tot zover dit Gemengd Bericht.

De oudsten bij de buren

De oudste voetbalclub van België is Royal Antwerp FC, in 1880 opgericht. De vereniging speelt nog steeds op het hoogste niveau, werd in 2023 nog landskampioen! Hoe zit dat met de oudste clubs in de buurlanden? De Koninklijke HFC stamt uit 1879 en speelt in Nederland in de Tweede Divisie. Sheffield FC, behalve van Engeland de oudste club ter wereld, zag het levenslicht in 1857 maar is ondertussen afgedaald naar Division One East van de Northern Premier League. Ook de oudste Duitse club, BFC Germania 1888, speelt laag: in de Berlijnse Kreisliga B. Fola Esch, uit 1906, komt in Luxemburg wel nog uit in de Nationaldivisioun, en ook Frankrijks oudste club Le Havre AC (opgericht in 1872) speelt nog op het hoogste niveau. Zo, dat weet u dan ook weer.

Niet langer de enige

Ik dacht, in zijn geboortestad Oostende, door de enige Léon Spilliaertstraat te kuieren maar een snel zoektochtje op het wereldwijde web leerde me dat er sinds kort een twééde is: in Zwevegem werden in een nieuwbouwwijkje straten vernoemd naar Belgische kunstenaars uit het begin van de vorige eeuw als Gustave Desmet, James Ensor, Constant Permeke en dus ook Spilliaert.

"Nou, vooruit dan"

Hij had niet zo rap “Nou, vooruit dan” moeten antwoorden toen zijn maat hem vroeg of ze snel nog een pint zouden nemen.