Onderweg met de tram: Lijn 12 in Antwerpen

In Antwerpen onderhoudt Lijn 12 de verbinding tussen de haltes Astrid (Centraal Station) en Sportpaleis:

https://www.youtube.com/watch?v=3QDO7dtvO-c

 

Uit de kast (CXXIX): Paul Snoek

Eens in de maand ga ik voor deze rubriek met de ogen dicht voor mijn poëziekast staan om daar een willekeurige bundel uit te nemen. Deze keer is dat Renaissance van Paul Snoek (Manteau, Brussel/Den Haag, 1963), waaruit ik op bladzijde 44 Een reus opensloeg:

Een reus kent zichzelf.
Hij zoekt een meisje zoet als een konijn
om weg te goochelen in en uit
de grote hoed van zijn hart.

Maar een reus is te hoog voor een meisje
en zij te blauw van onderdanigheid.

Het ras der reuzen sterft uit. Spijtig,
want hij kan zijn ogen openrekken
als spek en zijn spieren als slangen
doen spelen, tot vervelens toe.

Een reus is op ijskreem verlekkerd
en op honing van dikke hommels,
die de longen van de rots doen brommen
als dwergen in een waterdichte kerker.

Een reus weet wat hij wil.

Wat een verschil

Je staat niet altijd stil bij de soms best wel grote verschillen tussen buurlanden. Neem het rijbewijs. In Nederland moest je dat, aangenomen dat je je per automobiel op de openbare weg wenste te begeven, in 1927 al hebben. Om een rijbewijs te krijgen, moesten mensen een verplichte medische keuring ondergaan en rijexamen doen. Het rijbewijs werd pas in 1967 geïntroduceerd in België, maar ook toen kon je gewoon naar het gemeentebestuur stappen om het document aan te vragen. Het rijexamen volgde er pas in 1977.

Dankbetuigingen

In de aan de Heilige Antonius toegewijde kapel van het Kapucijnenklooster aan de Ossenmarkt hier in Antwerpen is het aantal dankbetuigingen dat tegen de wanden aan werd gebracht waarlijk indrukwekkend. Veel ontroerende getuigenissen van onbekende aflijvigen. Dank aan Hem die niemand verstoot bijvoorbeeld, of Ik vroeg eene gunst en bekwam ze. Of Gedachtenis van een dankbaar hart. Veel recente zijn er evenwel niet.

Cinema Navelpluis: Parkhonger

 

Sterke slagzin

Toen ik me er op het balkon even van ging vergewissen wat er in de straat nou zo’n rumoer veroorzaakte zag ik bij de buren voor de wagen van een ontstoppingsfirma staan. Wat ik ook zag was de sterke slagzin op de cabine: Zonder ons  gene plons!

Geen raar rijtje

Eerst dacht ik ‘Wat een raar rijtje’ toen ik in Afscheid van de handkus van mijn initialengenoot Benno Barnard op bladzijde 80 las ‘Om een of andere reden liggen er overal botten en schedels, das, ooi, vos, een kraaienschedel met de snavel nog intact; [….]’. Daarop moest ik even kauwen. Waarom alléén van het schaap het geslacht benoemd? Na enig peinzen realiseerde deze stadsjongen zich natuurlijk dat je aan een dassen- of vossenschedel niet kunt zien of het om respectievelijk een zeug of beer of moer of rekel gaat, maar dat je aan een schapenschedel wél de kunne af kunt zien vermits een ram hoorns heeft. Toch geen raar rijtje dus….

Hoog parkeren

Ja, veilig staan ze zo wel. Door dat hoog parkeren is de kans klein dat onbevoegden er met jouw fiets vandoor gaan, maar echt handig lijkt het me toch niet wanneer je er met je rijwiel weer op uit wilt.

Onooglijk maar ontroerend

De grote Duitse denker en schrijver Ernst Jünger (1895-1998) vocht in de Eerste Wereldoorlog in Noord-Frankrijk (in de Tweede Wereldoorlog diende hij als officier in het bezette Parijs). Op de een of andere manier vind ik het waarlijk ontroerend dat de auteur van In Stahlgewittern – Aus dem Tagebuch eines Stoßtruppführers en Auf den Marmorklippen in het gehuchtje Guillemont bij de Somme (dat in 1916 volledig van de kaart werd geveegd) een straat naar zich vernoemd heeft gekregen. Hij heeft daar gevochten, nota bene als vijand. Chic, dat hem desondanks deze eer te beurt mocht vallen. Nou ja, dit eertje want het is maar een onooglijk straatje. Maar toch: er bestáát in Frankrijk een Rue Ernst Jünger….

De geur van munitie

Het was lang geleden dat ik nog eens zo’n rolletje klappertjes zag. Die kon je in je speelgoedrevolver doen om er geloofwaardiger mee te schieten dan door er alleen maar Pang! bij te roepen. Ik rook welhaast de zwavelgeur van deze munitie weer. Hoewel quasi iedereen het een klappertjespistool noemt is dit natuurlijk een klappertjesrevólver. De meeste jongetjes weten dat wel. Meisjes maakt het niet uit. Die noemen alle vuurwapens ‘schietgeweren’.

Leuke woorden

Abon, brogge, cornage, drit, fonger, groed, hallel, karabies, likrol, mazier, noder, opdril, pendoppo, reedpap, serpeling, toei, verfoelisel, worg.

Minimaal zestien

Ineens had ik zin in donker Duits roggebrood, dus snel Pumpernickel gehaald. En daar natuurlijk even naar gezocht op Wikipedia. Wist u dat voor Pumpernickel een baktijd nodig is van zéstien tot vierentwintig uur? Maar: mínimaal zestien!

https://de.wikipedia.org/wiki/Pumpernickel

Verkeerd om

Ook mensen in een rolstoel willen wel eens een kaarsje opsteken, of een gebedje prevelen. Natuurlijk zijn ook zíj welkom, maar echt uitnodigend is dat taludje voor rolstoelers toch niet. Het had beter links aangelegd kunnen worden….

Ananashoofd

Waar een ananas de gedachten toch naar af kan doen dwalen. Ze zullen waarschijnlijk niet gedacht mogen worden in de woke-mode, maar ik kan er niets aan doen dat de tropische vrucht me doet denken aan twee plaatjes op boekjes die de Maatschappij De Betuwe Tiel (van de fameuze Flipje) indertijd uitbracht. ‘Met een emmertje appelstroop naar huis’ staat er boven het onwitte jongetje waaraan de ananas me deed denken. En dat Indiaantje Ananas dateert ook uit de vorige eeuw.

Onherkende buurtgenoten

Mijn zusje bezorgde me een foto die ooit werd genomen in de buurt waarin wij opgroeiden (en waarin zij zelfs het levenslicht zag). Ze werd gemaakt niet lang voor wij in de schaduw van de Heilig Hartkerk kwamen wonen. Die is op deze opname nog niet volledig af. Toen ik er later als misdienaar en acoliet fungeerde was het de kerk van de grootste parochie van het bisdom Breda. Vermoedelijk gingen alle mensen op deze foto ook naar de Heilig Hartkerk. Ik herken er niet één van, maar het moeten stuk voor stuk buurtgenoten geweest zijn….

Geen gewone plataan

We weten dat het een forse en gezonde plataan betreft, maar wij zeggen in het voorbijgaan altijd “Hallo, billenboom!”….

Late correcties

De poëzie van Hans van de Waarsenburg (1943-2015), met wie ik op bovenstaande foto sta, lees ik graag. Het is te zeggen: zijn latere. Want wat heb ik toch een hekel aan die ‘hippe’ gedichten die in de mode waren toen hij begon. Dat overdenk ik nu ik zijn Powezie 69 lees. Dat powezie alleen al. Tjonge, wat een tijd toch toen sommige dichters (onder wie Hans zaliger) hypothese schreven als hiepoteze, precies als presies, associaties als assosiejasies en hygiëne als hiegiejene (vreemd genoeg bezigt hij wel syndroom en niet sindroom, en paranoïde en niet paaraanoowiede) en langharige critici krietiesie daar niet moeilijk over deden. Ter zake: Powezie 69 noopt me tot late correcties. In de bundel heeft de dichter het over corned beaf, dat natuurlijk cornedbeef moet zijn, en – net als  de door hem bewonderde Paul van Ostaijen ooit deed – actrice Asta Nielsen, wier naam hij echter als Asta Nielssen te boek stelde. Tot daar aan toe. Op bladzijde 8 maakt hij echt een fóut (nimmer opgemerkt, en zelfs herhaald in de latere bloemlezing Powezie |61 |69): de oude mannen en vrouwen op de groenplaats / in antwerpen / zittend op de banken na een warme dag / zullen nooit behoefte hebben gehad / aan het standbeeld van breughel. [….] Welnu, op de Groenplaats staat weliswaar een standbeeld, dat stond er ook in de zestiger jaren reeds, maar niet van Breughel maar van Rubens.

Bijna aaibaar (55)

 

Fraai verkeersverschijnsel

Een van de fraaiste verkeersverschijnselen is kielzog. Aan boord van een schip loop ik dan ook altijd even naar achteren om te genieten van die al bij het bekijken ervan allengs verdwijnende sporen in het water.

Liefhebber van laagbouw

Oude burgerhuizen, zoals de twee rechts op deze foto, worden dikwijls opgekocht door projectontwikkelaars die er appartementengebouwen, zoals die links, voor in de plaats zetten. Dat is veel lucratiever. Daarom verbaast het me dat de eigenaar van het tweede pand links niet meer dan twee verdiepingen realiseerde. Was het geld op? Of was het gewoon een liefhebber van laagbouw?

Momentopname

De nabije kijk-, lees- en luisterkost momenteel: Painted From Memory van Elvis Costello en Burt Bacharach, Mon Ange van Harry Cleven, Afscheid van de handkus van Benno Barnard en Holendrecht van Wouter Kotte.

Cinema Navelpluis: Avondprogramma

 

Vragen, vragen....

Zouden er nog mensen leven die zich kunnen herinneren dat ze als kind naar dit charmante marionettentheatertje hebben gekeken? Zouden zulke dingen nog gemaakt worden? En: zouden kinderen in dit digitale tijdperk zich met een dergelijk nostalgisch kastje nog kunnen vermaken?

Fotograaf avant la lettre

We vergaapten ons in Museum De Reede aan de tentoonstelling Rembrandt – Fotograaf avant la lettre, die etsen en tekeningen van de meester omvat. Wat een overdonderend vakmanschap. ’s Mans oog voor detail en werk op de vierkante millimeter zijn werkelijk adembenemend. Een aanrader. Nog te zien tot 22 mei.

https://museum-dereede.com/nieuws/rembrandt

Kowala

Sinds kort is er hier in de buurt een nieuwe (er zijn er in de stad al lang heel wat) Poolse winkel (sklep) te vinden, die U Kowala werd gedoopt. Hetgeen me tot een interessant taalkundig fenomeentje leidde: in tegenstelling tot wat je zou denken betekent kowala in het Pools niét koala, maar hoefsmid (vandaar het hoefijzer naast de winkelnaam).

Op het verkeerde been

Een naam kan je op het verkeerde been zetten. Neem de ijsvogel (Alcedo). In tegenstelling tot wat je zou verwachten kan die dus absoluut niét tegen kou.  Hoogstwaarschijnlijk komt de naam van het Duitse woord voor ijzer (de felblauwe kleur van de ijsvogel zou gelinkt zijn aan de blauwglanzende kleur van ijzer), Eisen.

Voornaam met lidwoord

Een eigenaardigheid waaraan ik moest wennen toen ik in Vlaanderen kwam wonen was dat mijn voornaam gaandeweg een lidwoord kreeg. Vraag maar aan d’n Bert of Daar komt de Bert. In Nederland hoor je dat niet. In het Duits gebeurt het ook wel dat een eigennaam een bepaald lidwoord neemt. Het is vreemd, want volgens de logica van de grammatica is een eigennaam per definitie bepaald, en heeft die dus helemaal geen lidwoord nodig. Extra merkwaardig is het dat het bij vrouwenvoornamen niét gebeurt.

Dat waren nog eens tijden....

In het begin van de twintiger jaren van de vorige eeuw vestigde Robert Graves zich in het dorp Islip. Geweldige anekdote uit Goodbye To All That: “Gedurende de wintermaanden speelde ik elke zaterdag in het voetbalelftal van het dorp. Wij ex-militairen hadden die sport na een afwezigheid van zo’n tachtig jaar weer in Islip ingevoerd. De negentigjarige van het dorp klaagde dat het niet meer zo’n mannelijke sport was als in zijn jonge jaren. Hij wees over de velden naar een paar bejaarde wilgen: ‘Dat was het ene doel,’ zei hij, ‘het andere was bijna een kilometer stroomopwaarts. De veldwachter heeft het tenslotte verboden. Bij de laatste wedstrijd waren er drie spelers gestorven – een was er doodgeschopt en de andere twee verdronken elkaar in een scrimmage. Wat een prachtwedstrijd was dat.’”

Nog niet uitgedacht

Neen, na al die jaren ben ik er nog immer niet over uitgedacht of ik als burgemeester bouwkundige toestemming zou hebben laten verlenen voor de bouw van de Antwerp Tower naast de Opera. Is dat nu een geslaagde architectonische confrontatie, of gewoon een stedenbouwkundige blunder van de eerste orde?

Eleazar de verpletterde

Het Oude Testament staat boordevol spannende verhalen. Die inspireerden kunstenaars vaak tot verbeelding daarvan. Het ene kunstwerk lukte wel beter dan het andere. Neem de afbeeldingen van de dood van Eleazar de Makkabeeër, de vierde zoon van Mattathias, die in de slag bij Beth-zur tegen Antiochus Eupator de gelederen van de vijand doorboorde. Daarbij doodde hij de olifant, waarop hij meende, dat de koning gezeten was. Deze daad kostte hem het leven, daar het dier hem in het neerstorten verpletterde. In het Musée Condé in Chantilly bevindt zich in een 15^de-eeuws handschrift een miniatuur die vandaag de dag eerder op de lachspieren werkt dan heldenverering opwekt. Wat een belachelijke olifant! Die hangoren. Die stofzuigerslangachtige slurf. Die verticale slagtanden. Neen, dan de gravure die de onvolprezen Gustave Doré maakte….

Goh....

Wat sport in politiek gespleten landen zoal vermag: het verbaasde me oprecht te vernemen dat in het rugby de Ierse nationale ploeg zowel de Republiek Ierland als Noord-Ierland vertegenwoordigt.

Pierewietske

Er valt iedere dag wel iets te leren. Zo hoorde ik daarstraks iemand zeggen “Ik ga even mijn pierewietske halen.” Niemand van de andere aanwezigen leek zich af te vragen wat hij daarmee bedoelde, dus ik vroeg het toch maar even. “Wát ga jij even halen, Johan?” “Mijn pierewietske,” herhaalde hij. Wat dat dan wel is. Welnu, da’s Antwerps voor een steekkarretje....

Moderne groet

De handdruk als vorm van sociale begroeting is eigenlijk heel modern. Hij dateert uit het begin van de negentiende eeuw. Dat steek ik op uit het boek Poses – De betekenis van lichaamstaal in kunst van de onvolprezen Desmond Morris. Vroeger werd de handdruk als te egalitair beschouwd. Het reliëf uit de 9^de eeuw voor Christus waarop Salmanassar III van Assyrië en koning Marduk-zakir-šumi I van Babylon elkaar met een handdruk begroeten drukt dus uit dat zij elkaar destijds als gelijken erkenden.

Uit de kast (CXXVIII): Adriaan Jaeggi

Eens in de maand ga ik voor deze rubriek met de ogen dicht voor mijn poëziekast staan om daar een willekeurige bundel uit te nemen. Deze keer is dat Sorry dat ik het paard en de hond heb doodgeschoten van Adriaan Jaeggi (Prometheus, Amsterdam, 2002), waaruit ik op bladzijde 29 Charmant opensloeg:

Lang geleden in een land hier ver vandaan
begreep ik dat alle paarden
mensen waren in paardenvorm.
Dat heb ik jarenlang kunnen bewijzen.

De afwijkers

Ook in de naamgeving van dieren in de Germaanse talen zijn de Engelsen dikwijls de uitzondering op de regel. Neem het woord konijn. In het IJslands is dat kanína, in het Deens, Noors en Zweeds kanin en in het Duits kaninchen. Allemaal hetzelfde of verwant. De Engelsen moesten dan weer zo nodig rabbit bedenken.

Verstrooide conservator

Het kleine maar fijne Museum De Reede aan de Ernest Van Dijckkaai 7 in Antwerpen herbergt een bijzonder hoogstaande collectie grafiek. We zagen er onder meer Entre deux trains van Théophile-Alexandre Steinlen. Op het begeleidende bordje staat behalve diens naam en de titel ook nog Date unknown | Etching. Rechtsboven op de ets zelf staat nochtans duidelijk Steinlen 1916. We attendeerden er een van de medewerkers op. Hij zou het doorgeven. Zal in mijn agenda noteren dat we een volgende keer niet moeten vergeten te controleren of de verstrooide conservator de fout inderdaad heeft hersteld.

Passages in de nacht

Voor De Prins van Albanië schreef ik eind jaren tachtig enige nummers samen met Frank Witte. Hij de muziek, ik de tekst. Voor het wereldwijde web is Passages in de nacht nu afgestoft weer fris beluisterbaar:

https://www.youtube.com/watch?v=KpMFPRL8Bas

Populaire schilder

Je staat er van te kijken hoe populair Rubens reeds in zijn eigen tijd was, en hoe wijd verspreid zijn werk al vroeg ook in kerken buiten zijn geboortestad was. Zo zag ik behalve in Antwerpen van Rubens al een Golgotha in de Cathédrale Notre Dame in Tournai (Doornik), een Graflegging in Église Saint-Géry in Cambrai (Kamerijk) – bovenste foto – en een Kruisafneming in de Cathédrale Notre-Dame in Saint-Omer (Sint-Omaars, hierboven).

Wat een rijkdom

Je staat er niet iedere dag bij stil, maar wat een rijkdom is het toch om in een stad te wonen waar je zomaar kerken binnen kunt stappen om een schilderij van Rubens te bekijken. Dat kan in Antwerpen in de Sint-Antoniuskerk, de Sint-Pauluskerk, de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal en natuurlijk de Sint-Jacobskerk. In die laatste kun je ook het graf van Rubens vinden. Sinds enige tijd is de Sint-Jacobskerk, na jarenlange onderhoudswerken, weer open voor het publiek. Gelukkig maar.