Ook de moeilijke letters

In veel alfabetische lijsten staat er onder de Q, de X en de Y niets. Dat Antwerpen een complete stad is blijkt weer nu het me opvalt dat genoemde drie letters in het straatnamenregister keurig vertegenwoordigd zijn: je hebt hier niet alleen een Quebecstraat maar natuurlijk ook de Quellinstraat. Voorts is er de Xaveriusstraat en de Ympijnstraat zorgt dat er onder de Y leegte noch streepje staat.

Uit de kast (CXXXVII): Jef van Kempen

Eens in de maand ga ik voor deze rubriek met de ogen dicht voor mijn poëziekast staan om daar een willekeurige bundel uit te nemen. Deze keer is dat Laatste bedrijf – Een keuze uit de gedichten 1962-2012 van Jef van Kempen (Uitgeverij Art Brut, Tilburg, 2012), waaruit ik op bladzijde 18 Talent opensloeg:

Om bedachtzaam
te lijken,

bal ik
de vuisten

op de rug.

Allerzielen

Het daghet....

Een interessante vaststelling van Ernst Jünger: “Die Sprache ändert sich nicht so schnell wie sich die Dingen ändern. Wir sind also mit unseren Worten hinter der Wirklichkeit zurück. Wenn ich ein Beispiel nehme: für uns geht die Sonne immer noch auf, aber seit Galilei stimmt das ja nicht mehr.”

Leerzame poëzie

Bezig in De barre tocht van Orpheus – Argonauten in de Late Oudheid (vertaald door Piet Gerbrandy en Guusje van der Meij) waarin de regel En zij snoerden / de roeren aan de achtersteven vast. een interessante voetnoot kreeg: Griekse schepen hadden aan beide boorden een roer. Dat wist ik niet. Weer iets geleerd!

Momentopname

De cultuurdragers in  mijn onmiddellijke nabijheid zijn hic et nunc De jonge kleinzoon met de grote dromen – Onuitgegeven gedichten (1914-1920) van Konstantin Paustovski, Het graf van de Zeppelin (een avontuur van January Jones) van Martin Lodewijk en Eric Heuvel, Pet Shop Discography – The Complete Singles Collection en Le huitième jour van Jaco Van Dormael. 

Rivierloos

Monaco en Vaticaanstad zijn de enige twee Europese soevereine staten zonder rivier. Tot zover dit Gemengd Bericht.

Eerst leren leren

Volgens Peter Sloterdijk is onze cultuur in de afgelopen zeventig jaar meer veranderd dan in de duizenden jaren daarvoor, en dat komt omdat we onze kennis niet meer doorgeven aan de volgende generatie: Alles wat we cultuur noemen, vindt haar weg in transmissie – het doorgeven van waarheid en kennis aan een nieuwe generatie. Dat is geen communicatie die horizontaal en symmetrisch is. Transmissie is verticaal en asymmetrisch. Maar wij kunnen niet meer doorgeven, omdat we geen zonen, dochters of leerlingen meer hebben. Zelfs kinderen zijn de klanten geworden van hun docenten. Ze eisen voor zichzelf het recht op om verveeld te zijn, en het recht om vermaakt te worden. We zijn nu allemaal wezen. Vaderloos. Het mooie van internet, bedenk ik me hierbij, is dat er een schat aan gegevens voor iedereen open ligt. Het nadeel is dat je wat je vindt zelf moet zien te interpreteren. Wellicht dat kinderen eerst moeten leren hóe te leren (dat ontbreekt er in mijn ogen meer en meer aan), en pas dan gaan surfen. Wat heeft het voor nut als je probleemloos feiten van het net kunt plukken, wanneer je oorzaken en gevolgen en dwarsverbanden niet kunt duiden of zelfs niet in de gaten hebt?

Zoo zo

Dat Nederlanders met de rug naar Europa en de neus naar de Angelsaksische wereld leven kun je op het Astridplein in Antwerpen dikwijls al hóren aan de kassa van de dierentuin, waar ze hun kaartjes voor de Zoe kopen. Want 9 op de 10 Nederlanders zeggen Zoe tegen de Zoo. Hetgeen een afkorting is van zoölogie, een woord dat toch echt in Van Dale’s Groot Woordenboek der Nederlandse Taal staat….

Crucifix als marionet

Dat had ik nog nooit gezien: Christus als een soort trekpop. In het Suermondt-Ludwig Museum in Aken hebben ze een Kruzifixus mit beweglichen Armen, een beschilderd beeld uit lindenhout van rond 1520.

Een vreemde in de natuur?

Veel mensen denken dat anno 2023 alles op deze aarde wel zo’n beetje in kaart is gebracht, maar er blijven toch echt nog raadselen hoor. Zo lees ik in een artikel van bioloog Dirk Draulans over Ctenolepisma longicaudata, het papiervisje: “Waar papiervisjes oorspronkelijk vandaan komen, is niet bekend. Ze zijn nooit in de natuur gevonden.” Nóóit! Hoe merkwaardig….

https://nl.wikipedia.org/wiki/Papiervisje

Sneeuwloze landen

Met genoegen surf ik somtijds door websites als 1 Hour Of Fun Maps That Describe Our World. Daarop kwam ik deze keer een kaart tegen waarop in rood alle landen zijn aangegeven waar het nog nóóit heeft gesneeuwd….

Solitaire

Mijn broer is zijn zolder aan het opkuisen en vond onder meer een foto van ons opa die ik me niet kan herinneren (de foto, opa kan ik me wel nog goed voor de geest halen). Aardige gelegenheid die hier te plaatsen met het gedicht Solitaire uit mijn recente bundel Bedekte termen erbij:

Opa speelde dikwijls solitaire, met over zijn
bolknak zicht op een mooi grijze askegel

en dagen zonder wrevel. Dan schoten hem
waterpasse aspergebedden te binnen, en

jonge aardbeien. Soms kaartten we samen
bij een pintje. Ik liet hem wel eens winnen.

https://www.amazon.nl/dp/B0C8QW1G9N

Tekentafelontwerp

Aan sommige stedelijke situaties zie je in één oogopslag dat ze door ongetwijfeld welwillende, in dit geval verkeerskundige, specialisten aan de tekentafel zijn bedacht. Mensen die voetpaden voorschrijven zonder zelf ooit te wandelen, en fietspaden uittekenen zonder zelf bekend te zijn met het mennen van het stalen ros. Neem dit fietspad dat langs de Frankrijklei ligt: je kunt over de Stoopstraat réchtdoor rijden, het is de facto één lang pad maar neen: je dient daar officieel eigenlijk dat bochtje te nemen. Neemt u van mij aan dat niémand van de geregelde gebruikers zulks doet?

Een fijn boek

Een erg fijn boek vind ik Aard van het beestje van Caspar Janssen die gedurende tien seizoenen akker, beek, berm, bos, duin, heide, kust, moeras, rivier en zijn eigen stadsbalkon bezocht om tientallen dieren in hun eigen habitat te beschrijven. Dat levert een fascinerend beeld op van de natuur in Nederland, en van de wijze waarop daarmee om wordt gegaan. De ‘portretten’ van blauwborst, grauwe kiekendief, harig porseleinkrabbetje, kokkel, snotolf, sachembij en zandhommel zijn liefdevol geschreven, en voorbeeldig geïllustreerd door Margot Holtman. Als voorbeelden plaats ik hierbij haar grauwe kiekendief en, wat had u gedacht, sympathieke bever.

Lang en vreemd

Wie dacht dat alleen The Bonzo Dog Doo Dah Band leverancier was van nummers met lange en vreemde titels als I’m Going To Bring A Watermelon To My Girl Tonight doet een vergeten groep als The Artwoods oneer aan. The Artwoods brachten in 1966 I’m Looking For A Saxophonist Doubling French Horn Wearing Size 37 Boots op single uit….

155 méér

Hoewel een stuk groter dan België biedt Nederland zijn inwoners de keuze uit slechts 398 treinstations, terwijl er in België niet minder dan 553 zijn. Vergelijk alleen de aan elkaar grenzende provincies Antwerpen en Noord-Brabant eens: die hebben respectievelijk 58 en 36 treinstations. De provincie Zeeland telt er amper 9. Zeeuws-Vlaanderen bestaat voor de spoorwegbeheerders zelfs helemaal niét!

Niet minder dan elf

Vroeger onderhielden de Nederlandse Spoorwegen als staatsbedrijf keurig de verbinding tussen alle treinstations in Nederland. Dat is al lang niet meer het geval. Door de onverantwoord ver doorgevoerde liberalisering van Het Spoor trekken de NS zich van bepaalde lijnen geen zier meer aan. In België onderhoudt de NMBS (ook in Nederland actieve internationale bedrijven als Eurostar daargelaten) zoals het hoort álle lijnen. Den Haag laat in Nederland (dan laat ik de NMBS – die rijdt op Eijsden en Roosendaal – en de DB Regio NRW – die bijvoorbeeld ook Enschede aandoet – nog buiten beschouwing) momenteel, ik turfde het zojuist nog, tot mijn grote schrik niet minder  dan 11 (= élf) spoorbedrijven op de rails: Arriva, Breng, Connexxion, NS, Keolis, Qbuzz, SHM, STAR, VIAS, VSM en ZLSM. Zodra het mag verhogen ze hun prijzen met het maximum en als er ook maar een paar herfstbladeren op de sporen belanden houden ze allemaal hun locomotieven in de remise…..

Zelf gekozen klanken

Als gevorderde ouwe lul vind ik het maar niks dat De Jeugd Van Tegenwoordig zich met koptelefoon op en luide muziek in de oren door het verkeer beweegt omdat ik bang ben dat de jongens en meisjes daardoor naderende trams en quasi geluidloze elektrische auto’s en steps niet op tijd in de gaten hebben. Maar wanneer ik ze in de trein zo verzonken in hun zelf gekozen klanken zie zitten gun ik hen die verworvenheden van ganser harte. Ook word ik lichtelijk afgunstig omdat ik toen ik hun leeftijd had niét over die mooie audiomogelijkheden beschikte….

Bijna aaibaar (64)

 

Op jacht

Op jacht naar boodschappenbriefjes voor mijn blog Geef ons heden, in mijn lievelingssupermarkt waar er dikwijls te rapen zijn. Hans Mellendijk van sMelssleMs was er getuige van en legde een vangst vast.

https://geefonsheden2.blogspot.com/2023/10/blog-post_11.html

https://geefonsheden2.blogspot.com/

Vraagje na de wedstrijd

Het winnende doelpunt, de winning goal, is – volgens het Vlaams woordenboek in elk geval – ‘de beslissende goal voor de overwinning’. Dat is natuurlijk vooral duidelijk wanneer een ploeg vlak voor tijd het enige doelpunt maakt. Maar neem een wedstrijd als Oostenrijk-België. Dodi Lukebakio scoorde 0-1, mocht ook de 0-2 op zijn naam schrijven en Romelu Lukaku maakte ook nog eens 0-3. De Oostenrijkers kwamen echter terug tot 1-3, en later zelfs 2-3. Daar bleef het wel bij, dus de Rode Duivels wonnen met 2-3. Maar wát, zo vraag ik me af, kun je nu het winnend doelpunt noemen? Toen Lukaku scoorde hadden de Oostenrijkers nog geen treffer gefabriceerd en vergrootte hij gewoon de voorsprong. Is zijn goal dan in retrospectief de winnende? Of kan Lukebakio ook een van zijn twee doelpunten het winnende noemen?

Mij niet gezien

Mereie de Jonge vertaalde voor Vertalersweelde, uitgegeven bij Spleen in Amsterdam, sonnetten van Gaspara Stampa (1523-1554). Kees Godefrooij vroeg een aantal dichters daarop te reflecteren. Ik droeg Mij niet gezien bij. Andere bijdragen zijn van onder meer Astrid Arns, Maarten Doorman, Richard Foqué, Piet Gerbrandy, Kees van Meel, Paul Rigolle, Onno Kosters en Co Woudsma.

Klein maar fijn

Natuurlijk weten we dat honden niet kunnen denken, maar ik was helemaal mee met Geertje die meende deze brave viervoeter op zijn ‘terrasje’ “Ik geef toe, het is klein. Maar ge kúnt er op liggen!” te zien overpeinzen….

Cinema Navelpluis: Kielzog

 

Onlogisch

Wanneer ik me uitkleed doe ik mijn schoenen uit voordat ik me van mijn broek ontdoe. Omgekeerd doe ik éérst mijn broek en later pas mijn schoenen aan. Wat ik, die logica volgend, niet begrijp aan dit als grappig bedoelde stripje in De Druivelaar is dat dat mannetje klaarblijkelijk eerst zijn ingekorte pantalon aan heeft gedaan, vervolgens zijn schoenen en dán pas ziet dat hij te veel van zijn broek af heeft geknipt….

Ook leerzaam

Hans Kleiss’ Het is een vlakte waar geen moeders wonen – Op zoek naar Maurice Gilliams is ook een leerzaam boek. Zelfs voor bewonderaars van Gilliams, als uw dienaar, die in de buurt wonen waar ook de man die in 1980 de driejaarlijkse Prijs der Nederlandse Letteren ontving zijn woning had. Zo kom ik quasi dagelijks door de Lange Gasthuisstraat hier achter de hoek, waar baron Maurice Gilliams van 1960 tot zijn dood in 1982 op nummer 13 een appartement op de vierde etage had. Van Hans Kleiss steek ik op, er staat ook een fraaie foto van in zijn boek, dat er vroeger in de Lange Gasthuisstraat 28 een zwembad was. Mét zwemdokken en Turksche, Russische en Kuipbaden. Dat wist ik niet. Nogmaals van harte aanbevolen: 

www.mauricegilliams.nl

Een puike gids

Een verrukkelijk boek is Het is een vlakte waar geen moeders wonen – Op zoek naar Maurice Gilliams van Hans Kleiss. Voor wie niet vertrouwd is met leven en oeuvre van deze monumentale Antwerpse dichter (Ik herlees zijn poëzie regelmatig), essayist en prozaschrijver (Het bekendste boek van hem is vermoedelijk nog steeds Elias of het gevecht met de nachtegalen) is dit een puike gids, en voor wie Gilliams en zijn werk geen terra incognita zijn een fijn feest van herkenning. Hans Kleiss, die zich al decennia in Gilliams specialiseert en ook een bijzonder aanbevelenswaardige website onderhoudt, verluchtte zijn boek uitgebreid met vele interessante illustraties. www.mauricegilliams.nl

Hoog bezoek

De warme, zwavelhoudende bronnen van Aken konden in de loop der eeuwen op heel wat hoog bezoek rekenen. Keizers, koningen, een paus, een tsaar en een veldheer maar ook grootheden als Francesco Petrarca en Albrecht Dürer stonden hier eens aan de Elisenbrunnen.

Boeken op elk gewenst uur

Kijk, dát is nou eens beschaafd: een automaat waaruit aan literatuur verslingerden ook buiten de openingsuren van de boekhandel iets te lezen kunnen halen!

Vroege boeken

Het beeldschone Akener Suermondt-Ludwig Museum heeft een rijke collectie religieuze kunst. Het viel mij te midden daarvan op dat rond 1450, toen de boekdrukkunst net was uitgevonden, ineens veel beelden werden gemaakt van heiligen met een boek. Merkwaardig idee dat de uit kalksteen en eiken-, linden- of wilgenhout gekapte en gesneden heiligen in werkelijkheid nimmer een boek hebben aanschouwd maar vereeuwigd werden met een destijds heftig modern attribuut.

Betere waarschuwing

Afschrikwekkender klinkt ze zeker maar ik denk toch dat Roken is dodelijk niet  de betere waarschuwing is. Er bestaan immers eeuwelingen die nog lekker een sigaartje roken. De Duitse versie vind ik correcter: Rauchen kann tödlich sein….

Babylon & Spätzle

Een paar dagen Duitsland, om cinematografische en culinaire redenen. Hier bij ons is seizoen 4 van de briljante reeks Babylon Berlin namelijk niet te krijgen (“Er wordt minder en minder op dvd uitgebracht omdat er meer en meer wordt gestreamed,” aldus de  medewerker van de Fnac), en bij onze oosterburen wel. Kocht gelijk maar de doos met de Staffel 1-4. En hier bij ons verkopen ze ook niet van die smakelijke Spätzle, en ginder wel….

Staatkundige fout

Ontdekte een fout in mijn Van Dale. Geen taalkundige, maar een staatkundige. Onder het lemma Brits wordt Groot-Brittannië omschreven als een monarchie in Europa die Engeland, Schotland en Wales omvat. De katholieke Ieren zullen het met die definitie graag eens zijn, maar tot nader demografische order hoort Noord-Ierland ook nog bij die Europese monarchie natuurlijk.

Cinema Trivia: Hoge leeftijden

Toen Rhonda Fleming in 1955 als beeldschone 32-jarige de titelrol speelde in La cortigiana di Babilonia was regisseur Carlo Ludovico Bragaglia bijna eens zo oud, want 62. Geen flauw idee hadden de twee welk een geluksvogels ze leeftijdsgewijs zouden worden: Rhonda Fleming (1923-2020) en Carlo Ludovico Bragaglia (1894-1998) zouden samen 200 worden….

Uit de kast (CXXXVI): Paul Rigolle

Eens in de maand ga ik voor deze rubriek met de ogen dicht voor mijn poëziekast staan om daar een willekeurige bundel uit te nemen. Deze keer is dat Mond- en clownzeer van Paul Rigolle (Yang Poëzie Reeks, Gent, 1980), waaruit ik bladzijde 28 met daarop De bloemenman (2) opensloeg:

Zo aangetast. Doorvreten van de papaverslaap
van koele planten, weet hij alleen nog:

Hoe kort voorbijgangers kunnen duren.
Hoe unheimisch en ellendig traag
een dag naar zijn einde toe kan kruipen.

En hoe leerde hij, zolang al, de distel
veel meer dan de roos te vertrouwen.

Cinema Navelpluis: Gezien!

 

Geen hoogtevrees

Neen, je moet geen hoogtevrees hebben wanneer je in het vernieuwde Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen van de hogere verdiepingen naar de lagere wilt per trap. Gelukkig zijn er her en der liften. Bijzonder  is er overigens de restauratie van de Tronende Madonna omringd door heiligen van Rubens. Omdat het schilderij zo groot is, gebeurt dat in de Rubenszaal zelf en bezoekers kunnen de restauratie de komende twee jaar ter plekke volgen. 

Welke kant moeten we nu op?

Er wordt in hartje Antwerpen hard gewerkt aan de omdraaiing van de ‘stadslus’ van Tram 11, hetgeen verwarrende verkeerssituaties met zich meebrengt. Ex-Dichter des Achterhoeks Hans Mellendijk, die weer eens op bezoek was, weet normaliter toch redelijk de weg in de stad maar ook hij raakte bij deze verkeersborden in de Wolstraat danig in verwarring: “Welke kant moeten we nu op wandelen?”….

Beschaafde keuze

Waar ik me in Nederland, zeker wanneer ik even in België of Duitsland was geweest, altijd enorm aan ergerde  voor schaamde waren die lullige stapelglaasjes waarin pilsener werd en hier en daar zelfs nog wórdt getapt. Wat kan daar nou helemaal in? Een centilitertje of twintig, tweeëntwintig? Da’s als het warm is voor een dorstige bierliefhebber och arme één flinke slok. Neen, dan de beschaafde keuze over de grens! Waar stapelglaasjes onbestaande zijn…..

Laddelfit

Een bovenbuurman is zijn appartement aan het renoveren waardoor er allerhande bouwmaterialen voor onze neus passeren: per ladderlift op weg naar de vijfde etage. Hetgeen me eraan doet denken dat wij reeds sedert een kwart eeuw een ladderlift een laddelfit noemen. Dat komt omdat de politiebeambte bij wie we permissie vroegen om voor onze verhuizing een ladderlift voor de deur te zetten ofwel nog niet goed wakker was ofwel dyslectisch was ofwel gewoonweg niet goed kon typen want we kregen weliswaar toelating maar niet voor een ladderlift maar voor een laddelfit. De verhuisfirma heet ook Darvi, niet Dervi….