Klice & krastavac

Eigenaardig boodschappenlijstje gevonden. Peterseler zal beslist peterselie zijn, maar wat sampilloni, paradasil en fargarepa zijn? Geen idéé. Een merkwaardige taal. Enig surfen leert dat het Kroatisch is. Een krastavac is een komkommer, en onze Kroatische vrienden noemen spruitjes klice. Het werkelijk vreemde aan dit lijstje vind ik echter die rode paprika. Waarom die ineens in het Nederlands?

Cinema Trivia: Een vrouwelijk lijstje

Zomaar een (qua waardering willekeurige volgorde – die is alfabetisch) Top 10 van wie ik anno 2022 geweldige actrices vind: Paula Beer, Leonie Benesch, Julie Christie, Anaïs Demoustier, Liv Lisa Fries, Sophia Loren, Alba Rohrwacher, Céline Sallette, Audrey Tautou en Nicola Walker.

Cinema Trivia: Een mannelijk lijstje

Zomaar een (qua waardering willekeurige volgorde – die is alfabetisch) Top 10 van wie ik anno 2022 geweldige acteurs vind: Volker Bruch, Johnny Depp, Leonardo DiCaprio, Peter Dinklage, Bruno Ganz, Derek Jacobi, John Malkovich, Tom Schilling, Adriano Tardiolo en Christoph Waltz.

De wereld is blauw

Liberia, Myanmar en de Verenigde Staten van Noord-Amerika zijn verwante naties: zij wijken af van de rest van de wereld, waarin men gewend is aan het metriek stelsel.

Geschiedvervalsing

Merkwaardig hoe een stripverhaal onze conceptie van een periode in de geschiedenis kan beïnvloeden: in Asterix de Galliër en de vele vervolgalbums zien we Asterix en Obelix (en hun stamgenoten) zich om de haverklap te goed doen aan everzwijn. Bovendien is Obelix menhirhouwer. Nu blijkt een aantal details uit deze verhalen historisch incorrect: de oude Galliërs droegen niet alleen geen broekriemen maar bretels, evenmin vervaardigden ze menhirs. Die lagen al in Bretagne lang voordat de Kelten er kwamen wonen. Het meest frappant: de oude Galliërs beschouwden wilde zwijnen als heilige dieren! Dat Galliërs everzwijnen aten is dus net zo onwaarschijnlijk als de kans dat je een Indiër een koe ziet slachten....

Ongehoord en ongezien

In het begin van deze eeuw hebben we jarenlang op een bouwwerf uitgekeken toen de Bourlastraat uit werd gegraven om ruimte te maken voor een tunnel voor automobielen. Daarin passeert sindsdien de ganse dag door ongehoord en ongezien verkeer. Ik sta er momenteel pas weer even bij stil nu ik enkele van de foto’s tegenkom die ik toentertijd van de werkzaamheden maakte.

Over stoete en stute

Een van mijn West-Vlaamse kameraden, Patrick Cornillie, liet weten dat hij van onderstaand bericht leerde dat een brood in het Nedersaksisch stoete is: ‘En zeggen dat wij in het West-Vlaams… stute zeggen. Niet voor een brood, wel voor een boterham. Wil je een stuutje met choco?’ Ik ben het met hem eens dat er een link moet zijn, maar welke weten we nog niet. De taalkundige overeenkomst is des te frappanter omdat de afstand tussen de Achterhoek en het Nedersaksisch achterland daarvan en de Westhoek behoorlijk groot is.

Spelbrekers

Eigenaardig hoe enkele talen in eenzelfde taalfamilie op een bepaald woord soms wezenlijk af kunnen wijken. Neem het woord brood, dat in vrijwel alle Germaanse talen min of meer hetzelfde is: brood (zelfs in het verre Afrikaans, dat ook een Germaanse taal is natuurlijk), bread, Brot, bröd, brød, brauð. De ‘spelbrekers’ zijn hier het Fries en Nedersaksisch waarin brood respectievelijk bôle en stoete is. Tot zover dit Gemengd Bericht.

Verkeerde naam

Uit Midas Dekkers’ jongste boek Wat loopt daar? steek ik regelmatig kostelijke weetjes op. Over de keizertamarin bijvoorbeeld. Dit aapje met een witte hangsnor van jewelste, kreeg de wetenschappelijke naam Saguinus imperator: ‘Gek genoeg is hij vernoemd naar keizer Wilhelm II, die zijn snor juist martiaal omhoog droeg. De naam stamt uit de tijd dat Europeanen de aapjes alleen dood kenden, opgezet. Kennelijk hadden de preparateurs er aardigheid in om de snor bij het opzetten op te draaien.’

Momentopname

De nabije cultuurdragers hic et nunc: Belye nochi pochtalona Alekseya Tryapitsyna (in het Engels The Postman’s White Nights) van Andrei Konchalovski, Intriges van Albert Hagenaars, Portret van een landschap – Gedichten 1953-1997 van Leo Herberghs en Beauty van Ryuichi Sakamoto.

Eerbetoon of plagiaat?

Als jongetje maakte ik tegelijk met de avonturen van Kuifje en met die van Piet Pienter en Bert Bibber kennis. Altijd graag gelezen. Al staat Kuifje natuurlijk een trap hoger, dat zag ik toen ook al wel. Ik vraag me soms af of Pom, de tekenaar van Piet Pienter en Bert Bibber, hier en daar een eerbetoon aan Kuifjebedenker Hergé brengt of dat hij hem plagieert. Neem de professor die zijn aktetas kwijtraakt die door de helden wordt gevonden. Of de Deense dog die in het bos de achtervolging inzet. Kuifje was er in elk geval eerder, het eerst avontuur van Piet en Bert verscheen pas in 1955.

Voornaam

Er was een meneer op televisie die iets vertelde bij een tentoonstelling, ergens in de provincie. Met reproducties, want er was ook werk van Leonardo da Vinci te zien. Of de meneer echt ter zake kundig was betwijfelen wij want we keken elkaar aan toen hij het bij de Salvator Mundi, Da Vinci’s beeltenis van de Verlosser van de Wereld, had over Salvador Mundi. Alsof dat, als Salvador Dali, een náám is….

Onderweg met de tram: Lijn 1 in Nordhausen

In Nordhausen in Thüringen kun je je met Lijn 1 verplaatsen van het Krankenhaus naar de Bahnhofsplatz:

https://www.youtube.com/watch?v=k6oWAAeeJCk

Snelle verbindingen

In die editie van het Provinciael Antwerps Nieuwsblad van 19 mei 1840 toont de redactie zich overigens onder de indruk van de snelheid waarmee men zich per trein kon verplaatsen: Sedert den 1.ⁿ mey, begin van het zomertydstip, ryd men op  den yzeren weg buytengewoon snel. De reys van Ans naer Antwerpen geschied regelmaetig in min dan dry ueren, de géene van Oostende naer hier in dry ueren en een kwartier, en die van hier naer Brussel in 65 of 70 minueten.

Pech voor de poort

Eerlijk gezegd dacht ik dat het iets van de middeleeuwen was, maar het is nog niet echt heel erg lang geleden dat de  stadspoorten effectief gebrúikt werden. Het Provinciael Antwerps Nieuwsblad voerde (in elk geval op Dinsdag 19 Mey 1840 nog) onder de kop de mededeling Stadspoorten opening te 3 uer, ’s morgens en sluijting ter 11½ uer, ’s avonds. Wanneer je dan om vijf over half twaalf thuis dacht te komen had je pech en moest je drie en een half uur voor de stadswallen rondkuieren voor je naar je bed kon….

Ahududu, bijvoorbeeld

Is de naam in het Spaans, Frans en Nederlands nog zichtbaar verwant met respectievelijk frambuesa, framboise en framboos dan is de variatie in de benaming van dit smakelijke vruchtje in de rest van Europa verrassend gevarieerd: Himbeere in het Duits, raspberry in het Engels, lampone in het Italiaans, hallon in het Zweeds, malina in het Pools en Russisch, mafon in het Welsh, ahududu in het Turks, vadelma in het Fins, bringebær in het Noors, sú craobh in het Iers, kupina in het Kroatisch, vatómouro in het Grieks en zmeură in het Roemeens.

Mooi groepje achtervolgers

Pakte de door Philip Hoorne samengestelde bloemlezing Antwerpen - De stad in gedichten (verschenen bij Uitgeverij 521 in Amsterdam, nog steeds verkrijgbaar bij De Slegte!) weer eens uit de kast. Eens geturfd van wie er de meeste gedichten zijn opgenomen. Koplopers zijn (met vier verzen elk) Hugo Claus, Aleidis Dierick (met wie ik hier op de foto sta), Gaston Durnez, Paul van Ostaijen, Jos Vandeloo, Eddy van Vliet en Anton van Wilderode. Ik mag me tevreden voelen met een plekje in het groepje ‘achtervolgers’ met ieder drie gedichten: Benno Barnard, Bert Bevers, Nic Van Bruggen, Patrick Conrad, Gust Gils, Tom Lanoye en Leonard Nolens! In de bloemlezing staan van mij Havenbeeld, Tweedekkers over de Meir en Wachtend op lijn 3.

Cinema Trivia: Van meisje musje

Een wonderlijke film vond ik Bird People van Pascale Ferran, waarin – kort samengevat – Anaïs Demoustier van meisje musje wordt. Erg knap hoe Ferran de passer domesticus als een heuse hoofdrolspeler in beeld weet te brengen, al kan de computertechniek daar ook voor iets tussen zitten natuurlijk. Je weet het tegenwoordig immers maar nooit….

https://www.youtube.com/watch?v=WmOa6KOdUKY

Liever geen witte

Een erg merkwaardig cultuurverschil tussen de Lage Landen en grote buur Duitsland is merkbaar in de eierconsumptie. In Nederland zijn bruine eieren, hoewel de helft duurder dan witte eieren, het populairst. In België worden witte eieren zelfs niet verkocht. In Duitsland is de situatie helemaal omgekeerd: daar verkopen ze alléén maar witte eieren!

Leuk woord

Wat een leuk woord is vuurrood eigenlijk, met opeenvolgend drie duo’s van dezelfde letter: twee keer een u, twee keer een r en twee keer een o….

Klinkloos

Toen ik de film Shirley: Visions of Reality van Gustav Deutsch, gebaseerd op schilderijen van Edward Hopper, bekeek viel me iets merkwaardigs op. Op een aantal van Hoppers doeken zijn namelijk deuren zonder klinken te zien, alsof deuren er niet zijn om door naar binnen of naar buiten te kunnen. In de film zijn het alleszins geen schuifdeuren. Vreemd.

Bijna aaibaar (40)

 

Zicht op zee

 

Een list

Oostende bedacht daar overigens iets op. Daar hebben ze haken aangebracht op palen waaraan de burgers hun vuilniszakken kunnen hángen. Meeuwen kunnen immers niet net als een kolibrie voor hun ‘doel’ blijven fladderen en hun ding doen, neen: zij moeten voet aan de grond hebben.

Rovers

Aan de kust moet je je wat het buiten zetten van je zak met huisvuil betreft strikt aan de gemeentelijke voorschriften houden. Anders pikken meeuwen die zak open en zorgen ze voor een ravage.

Alleen met honden

Als je zo af en toe opkijkt en een blik op het strand werpt lijkt het wel of er daar alléén maar mensen met honden kuieren…. 

Ouderwetsch

In de supermarkt in het dorp waar wij verblijven viel het ons op dat je daar niet zelf je groenten en fruit af mag wegen, zoals wij dat als stadse mensen al sedert decennia gewend zijn te doen. Je mag wel zelf pakken wat je wilt, maar het wegen is voor de vakmensen. Neem zelf uw groenten en fruit – Wij wegen hier voor u af / Servez-vous – Nous pesons ici pour vous luidt de boodschap, en er zijn niet minder dan drié personeelsleden op deze afdeling om alles in goede banen te leiden. Goed voor de werkvoorziening….

Weids panorama

De werkplek heeft weer een weids panorama op de baren. Links komen die uit la Mer du Nord want daar is het Frankrijk, die recht vooruit uit de Noordzee want hier zijn we in Sint-Idesbald.

Momentopname

Op dit ogenblik zijn de nabije cultuurdragers Gemengde tijd van Jacques Hamelink, Arthur Or The Decline And Fall Of The British Empire van The Kinks, Sprong in het duister – Duitsland en de Eerste Wereldoorlog van Patrick Dassen en Twin Peaks – The Entire Mystery van David Lynch.

Er op vooruit

Stuitte in een oude bundel op een reclamebiljetje van Trans Europ Express. Brussel-Parijs in 2 uur en 20 minuten. Daar zijn we flink op vooruit gegaan: de snelste verbinding vanaf Antwerpen Centraal Station over Brussel naar Paris Gare du Nord vergt tegenwoordig per Thalys nog slechts 2 uur en 1 minuut.

Een treinland

Nederland heeft met een landoppervlakte van 33.833 vierkante kilometer 2.808 kilometer spoorlijnen. Ter vergelijking: België heeft met een landoppervlakte van 30.883 vierkante kilometer 3.471 kilometer spoorlijnen. Tot zover dit Gemengd Bericht.

Prima definitie

Ik ben het met Gerbrand Bakker, wiens Rotgrond bestaat niet – Over cultuurlandschap en natuur ik aan het lezen ben, eens dat Colin Tudge in zijn boek Het verborgen leven van bomen een meesterlijke definitie van een boom geeft: ‘Een boom is een grote plant met een paal in het midden.’

Cinema Navelpluis: Aurora

 

Uit de kast (CXV): Frank Decerf

Eens in de maand ga ik voor deze rubriek met de ogen dicht voor mijn poëziekast staan om daar een willekeurige bundel uit te nemen. Deze keer is dat Witte brand van Frank Decerf (Zuid & Noord, Arendonk, 1994), waaruit ik op bladzijde 35 Werelden VI opensloeg:

Mijn land stort
weldra
helemaal in.

Helmen worden uitgedeeld.
Vlaggen worden verbanden.

De Belgen passen
hun hoofden aan….

Ik koop alle geschiedenis op.

Straks zal waarheid
onbetaalbaar worden…

Een eigenaardig jaar

In retrospectief zie ik dat 2021 voor mij een uniek jaar was: Voor de eerste keer in mijn leven ben ik een gans kalenderjaar niet in Nederland geweest. Niet één keer.

Gelukkig 2022

 

Fijne jaarwisseling

 

Bij wie anders?

Ik hoorde iemand vertellen over een bezoek aan een stad, waarbij hij zei ‘waar ik zelf nog nooit was.’ Puur grammaticaal is daar niets mis mee, maar had ‘waar ik nog nooit was’ niet volstaan? Het doet me een beetje denken aan een uitspraak als ‘En dan denk ik bij mezelf…’. Waar sláát dat nou op? Natúúrlijk denk je bij jezelf. Bij wie anders?

Heen en weer....

Ik vroeg me dat als jongetje reeds af, maar eigenlijk doe ik dat nog stééds: waarom heeft de maanraket van professor Trifonius Zonnebloem voor het vertrek in Syldavië zo’n immense startstellage nodig en voor de terugkeer richting aarde niét? Geen mens heeft mij dat ooit uit kunnen leggen. Ook in 1969 deed iedereen alsof het de gewoonste zaak ter wereld (en iets daarbuiten) was dat ruimtetuigen aan hun retourreis kunnen beginnen zonder al dat materiaal waarmee ze omhoog zijn gekatapulteerd.

Ringeloor

Iedere dag valt er wel iets te leren. Toen ik daarstraks op de radio hoorde dat iemand zich had laten ringeloren vroeg ik me ineens af of een ringeloor iets is. En jawel hoor, het is in de pottenbakkerij een tuitje waardoor anders gekleurde kleipap wordt uitgegoten als lijnornament of decoratieve figuur. Wat is het Groot Woordenboek der Nederlandse Taal toch een geweldige bron van informatie.